سپهر آذرشب در تشریح اهمیت نانوحبابها گفت: «به همراه فناوران و ستاد توسعه فناوری نانو، ما اکنون فناوریها، موضوعات تکنولوژیک و محصولاتی را در این حوزه شناسایی و توصیه کردهایم. سایر فعالان این اکوسیستم دانشبنیان نیز بخشی از این موضوعات را پیگیری و کنترل میکنند. یکی از موضوعاتی که توسعه چشمگیری داشته و میتواند در بخشهای مختلف صنعتی نقش ویژهای ایفا کند، فناوری نانوحباب است؛ فناوریای که راهحلهای خاص خود را برای رفع مشکلات ارائه میدهد.»
مدیر توسعه کسبوکار انرژی و پتروشیمی ستاد توسعه فناوری نانو و میکرو، افزود: «در مطالعات انجامشده، حدود پانزده چالش کلیدی شناسایی شده که نانوحبابها قادر به ارائه راهکار در آنها هستند. این شناساییها بر اساس مطالعات پتنتی و کیساستادیهای موجود در این حوزه صورت گرفته است. از شرکتهای فناور دعوت کردهایم تا بر این موضوعات متمرکز شوند و همچنین از صنایع خواستهایم پایلوتهای صنعتی مرتبط را اجرا کنند. ما نیز بهعنوان نهاد تسهیلگر، وظیفه داریم این همافزایی و ارتباط میان شرکتهای فناور و صنعتی را برقرار کنیم.»
به گفته آذرشب، بخشهای نفت، گاز و پتروشیمی ایران ـ که از ارکان اصلی اقتصاد ملی محسوب میشوند ـ سالهاست با مشکلات متعددی مواجهاند. کاهش بهرهوری استخراج، رسوبات و گرفتگی در خطوط لوله و مبدلهای حرارتی، مصرف زیاد مواد شیمیایی و افزایش آلودگیهای زیستمحیطی از جمله چالشهایی هستند که هزینههای سنگینی به این صنایع تحمیل کردهاند.
نقش نانوحبابها در صنعت نفت و گاز
یکی از مهمترین کاربردهای نانوحبابها، افزایش بهرهوری استخراج نفت است. مقادیر زیادی از نفت در لایههای متخلخل سنگی مخازن باقی میماند و استخراج آن بهروشهای معمول دشوار است. نانوحبابها با نفوذ به این لایهها، نفت محبوس را آزاد میکنند و در نتیجه نرخ بازیافت افزایش مییابد. این روش علاوه بر کارآمدی بالا، جایگزینی سازگار با محیطزیست و مقرونبهصرفه در مقایسه با تزریق مواد شیمیایی گرانقیمت و آلاینده محسوب میشود.
کاهش مصرف مواد شیمیایی نیز از دیگر مزایای این فناوری است. نانوحبابها بهدلیل سطح وسیع، ظرفیت بالای اکسیداسیون و پایداری قابلتوجه، میتوانند بخشی از مواد شیمیایی مورد استفاده در تصفیه آب، استریلیزاسیون تجهیزات و فرآیندهای جداسازی را جایگزین کنند. این امر نهتنها منجر به کاهش هزینهها میشود بلکه اثرات جانبی ناشی از استفاده بیشازحد مواد شیمیایی را نیز کاهش میدهد.
رسوبات و گرفتگی تجهیزات در واحدهای پتروشیمی و پالایشگاهها یکی از معضلات جدی است که موجب کاهش راندمان عملیاتی میشود. نانوحبابها با خاصیت پاککنندگی و توانایی حذف ذرات معلق و رسوبات درون تجهیزات، راهکاری مؤثر برای این مشکل ارائه میدهند و در نهایت قابلیت اطمینان و پایداری فرآیندهای صنعتی را افزایش میدهند.
از منظر زیستمحیطی نیز نانوحبابها نقش مهمی ایفا میکنند. این فناوری در تصفیه پسابهای صنعتی بهکار گرفته میشود و توانایی حذف ترکیبات خطرناکی همچون سولفید هیدروژن و فلزات سنگین را دارد. بدین ترتیب، نانوحبابها به کاهش آلودگی و حفاظت از محیطزیست کمک شایانی میکنند.
آینده امیدوارکننده
آذرشب در ادامه خاطرنشان کرد: «با توجه به نیازهای فنی پیچیده صنعت نفت و گاز، استفاده از فناوریهایی مانند نانوحباب نهتنها بهرهوری را افزایش میدهد، بلکه راهکاری اقتصادی و پایدار برای کاهش هزینهها و حفاظت از محیطزیست فراهم میکند. خوشبختانه با پشتیبانی فناوران داخلی و حمایت ستاد توسعه فناوری نانو، آینده بهکارگیری گسترده این فناوری بسیار امیدوارکننده است.»
به باور کارشناسان، ورود جدیتر نانوحبابها به صنایع نفت، گاز و پتروشیمی میتواند زمینهساز تحولی بنیادین در اقتصاد انرژی ایران باشد؛ تحولی که ضمن افزایش بازدهی، هزینهها را کاهش داده و در عین حال گامی مؤثر در مسیر توسعه پایدار و حفاظت از محیطزیست خواهد بود.
