شرکت دانشبنیان سلامتسازان بدیع هدایت با تولید بلوکهای نانو زیرکونیای دندانی، امکان بازسازی و کاشت دندانهای از دست رفته و جایگزینی بافتهای سخت دهان را با کیفیت بالا و سازگاری زیستی بهبود بخشیده است. این بلوکها با استفاده از نانو سرامیک زیرکونیا ساخته شده و علاوه بر استحکام مکانیکی و زیبایی طبیعی، قابلیت تولید اباتمنت و پروتزهای طولانیمدت را نیز دارند.
اسماعیل نوری، مدیرعامل شرکت مواد پیشرفته شریف میگوید: «با استفاده از فناوری نانو، موفق به تولید گرانولهای پلیمری مقاوم و ضربهگیر شدهایم که میتوانند در کاهش آسیبهای ناشی از تصادفات مؤثر باشند. این فومها انرژی حاصل از ضربه را جذب کرده و از انتقال آن به سرنشینان جلوگیری میکنند.» به گفته نوری، از این مواد نهتنها در تولید ضربهگیر خودروهای داخلی استفاده میشود، بلکه در بستهبندی داروهای حساس به دما نیز کاربرد دارند، چرا که مانع از فساد دارو در شرایط حملونقل میشوند. متخصصان این شرکت با بهکارگیری ترکیبات نانویی در بستر پلیمر، محصولی سبک، بادوام و مقاوم در برابر حرارت و فشار تولید کردهاند که علاوهبر خودروسازی، در صنایع دیگری همچون ساختمانسازی، مبلمان شهری و تولید تجهیزات ورزشی نیز قابل استفاده است.
گروه صنعتی بارز، یکی از پیشگامان صنایع لاستیک و تایر ایران، تایرهای حاوی نانوذرات تولید میکند که علاوهبر افزایش دوام و ایمنی، مصرف سوخت خودروها را نیز کاهش میدهد. این تایرها با بهرهگیری از سیلیکا و دوده در مقیاس نانو و نوآوری در آمیزههای مختلف، مقاومت غلتشی کمتر و نفوذناپذیری بالاتری دارند. پروژههای تحقیق و توسعه این شرکت، شامل طراحی تایرهای الکتریکی و هیبریدی، کاهش وزن تایر و کاهش مصرف مواد اولیه پرهزینه است. استفاده از نانورس در اینرلاینرهای تایر رادیال باری نمونهای از راهکارهای پیشرفته برای سبکتر و مقرونبهصرفهتر کردن محصولات است. این دستاوردها نهتنها کیفیت تایرها را ارتقا میدهد، بلکه نقش مؤثری در بهبود بازده سوخت، کاهش هزینه تولید و پاسخ به نیازهای بازار خودروهای پیشرفته دارد.
در یکی از نمونههای موفق حمایت طرح «رینکست» از پروژههای فناورانه، شرکت کیمیا کالای رازی توانسته است با تکیه بر فناوری نانو، مکمل نوینی با نام لیپوکلسید (Lipocalcid) را توسعه دهد؛ محصولی که با بهرهگیری از فناوری نانولیپوزومال، انقلابی در شیوه جذب کلسیم در بدن ایجاد کرده است. این مکمل نهتنها عوارض گوارشی رایج مکملهای معمولی کلسیم را از بین میبرد، بلکه جذب کلسیم را تا ۱.۷ برابر افزایش داده و از تداخل دارویی با سایر املاح معدنی جلوگیری میکند.
پشتیبانی مالی و فنی طرح رینکست در مسیر توسعه این فناوری، زمینه را برای ورود محصول به بازار داخلی فراهم کرده است؛ محصولی که اکنون در دو فرم قرص برای بزرگسالان و شربت برای کودکان تولید و عرضه میشود و میتواند جایگزینی کارآمد برای نمونههای خارجی با قیمتی کمتر از نصف باشد.
شرکت لنت پارس بهعنوان بزرگترین تولیدکننده لنت ترمز دیسکی در خاورمیانه، امسال با دو دستاورد فناورانه در نمایشگاه فناوری نانو ۱۴۰۴ حضور مییابد. به گفته محمدحسن آخوندیان، مدیر بازاریابی و فروش شرکت، این دو فناوری شامل پوشش نانویی سطح لنت و ترکیبات نانوساختار در ماده اصطکاکی هستند که بهترتیب به مرحله تولید صنعتی و آمادهسازی نهایی رسیدهاند. فناوری نانویی رنگ باعث افزایش مقاومت در برابر خوردگی و کاهش هزینه فرآیند تولید شده و فناوری ترکیبات نانوساختار، پایداری عملکرد ترمز را در دماهای بالا افزایش میدهد. لنت پارس که بیش از ۶۰ درصد بازار داخلی را پوشش میدهد، با ظرفیت سالانه بیش از ۴۰ میلیون قطعه، قصد دارد با توسعه بازارهای صادراتی در حوزه اوراسیا، به مرجع منطقهای تولید لنت ترمز نانویی تبدیل شود.
در یکی از پروژههای حمایتشده توسط ستاد توسعه فناوری نانو و میکرو، تیمی از محققان دانشگاه علوم پزشکی ایران موفق به تولید اسفنج ژلاتینی نوآورانهای شدهاند که همزمان سه عملکرد حیاتی در جراحیهای دندانپزشکی را ارائه میدهد: توقف سریع خونریزی، مهار رشد باکتریها و تحریک بازسازی استخوان. این محصول با استفاده از نانوذرات نقره و نانوذرات استخوانساز، نهتنها روند بهبودی بیماران را تسریع میکند، بلکه خطر عوارض پس از عمل را به حداقل میرساند. طراحی سبک، انعطافپذیر و زیستسازگار اسفنج، استفاده راحت و ایمن برای پزشکان و بیماران را تضمین میکند. این راهکار نوآورانه، جایگزینی مقرونبهصرفه و جامع برای محصولات هموستاتیک رایج به شمار میرود و میتواند به بهبود کیفیت خدمات درمانی و رضایت بیماران کمک قابل توجهی کند.
صنعت جوشکاری مقاومتی نقشی کلیدی در خطوط تولید خودروسازی، سازههای فلزی و صنایع لوازم خانگی دارد؛ در این بین نوآوری در ساخت الکترودها میتواند تأثیری مستقیم بر دقت، دوام و بازدهی فرآیندها داشته باشد. شرکت دانشبنیان «نوین پردازان قطعه» با تکیه بر فناوری نانو و بیش از دو دهه تجربه در طراحی و ساخت تجهیزات جوشکاری، موفق به تولید سرههای نانوکامپوزیت مسـآلومینا شده است؛ محصولی که در برابر نرمشدگی حرارتی مقاومت چشمگیری دارد و عمر مفید ابزار را در محیطهای صنعتی چندین برابر افزایش میدهد. به گفته مهندس جانآبادی، مدیرعامل شرکت، ساختار مستحکم این نانوکامپوزیت حاصل کنترل دقیق ذرات اکسید در ابعاد نانومتری است که موجب بهبود چشمگیر رسانایی و پایداری مکانیکی میشود. این دستاورد، نقطه عطفی در مسیر بومیسازی مواد پیشرفته در صنایع فلزکاری کشور محسوب میشود.
از آنجایی که پروژههای عمرانی همیشه با چالش دوام، خوردگی و هزینههای نگهداری روبهرو هستند، ورود فناوری نانو به صنعت بتن و مصالح ساختمانی میتواند نقطهعطفی در مسیر پایداری زیرساختها باشد. شرکت دانشبنیان «عایق رطوبتی صنعت بام گلستان» با تمرکز بر توسعه محصولات نانویی نظیر دوغاب سیلیس و چسب جایگزین ملات ماسه و سیمان، موفق شده است راهکاری عملی برای بهبود مقاومت فشاری، کاهش نفوذپذیری و صرفهجویی در مصرف مواد ارائه دهد. به گفته مهندس رضا قائمی، رئیس هیئتمدیره این شرکت، ترکیب ذرات نانوسیلیس در ساختار بتن نهتنها مانع نفوذ آب و یونهای خورنده میشود بلکه با بهبود پیوستگی و تراکم، دوام سازه را در شرایط محیطی سخت افزایش میدهد. این دستاورد در کنار چسب ملات نانویی، میتواند رویکرد ساختوساز در کشور را متحول کند.
افزایش تقاضا برای الکترودهای گرافیتی در صنایع فولاد و آلومینیوم، چالش تأمین مواد اولیه با کیفیت بالا را بیش از هر زمان دیگری نمایان کرده است. در حالیکه بخش عمدهای از کک سوزنی مورد استفاده در کشور وارداتی است، پروژهای محصول محور در دانشگاه شهید چمران اهواز با حمایت ستاد توسعه فناوری نانو و میکرو اجرا شده تا مسیر بومیسازی این ماده حیاتی را هموار کند. این طرح با بهرهگیری از پسماندهای نفتی و آسفالتین بهعنوان منابع ارزان و در دسترس داخلی، فناوری تولید کک سوزنی با خلوص و ساختار نانویی بهینه را توسعه میدهد. دستیابی به این هدف میتواند علاوه بر کاهش وابستگی به واردات، زمینهساز شکلگیری زنجیره تأمین پایدار و رقابتپذیری جهانی در صنایع انرژیبر کشور باشد.
شرکت کیمیا سلامت ایرانیان ساشه آهن نانویی موسوم به سیدرال گوچه تولید کرده که محصولی نوآورانه برای کودکان است. این محصول علاوه بر تأمین آهن مورد نیاز، حاوی ویتامینهای A و D3 بوده و به رشد و تکامل سیستم عصبی و ذهنی کودک کمک میکند. این مکمل خوراکی به دلیل بهرهگیری از فناوری نانولیپوزومال، جذب بهینه آهن و کاهش عوارض گوارشی را فراهم میکند.
