منسوجات محل مناسبی برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها به شمار می‌آیند و در صورت وجود رطوبت، حرارت و مواد آلاینده غذایی، باکتری‌ها در منسوجات رشد کرده و موجب ایجاد بیماری، عفونت و بوی بد می‌شوند. محققان همواره درصدد بوده‌اند تا منسوجاتی را تولید کنند که علاوه‌بر قدرت بالای ضدباکتری، ثبات خوبی در برابر شست‌وشو نیز داشته باشند.
شرکت تولیدی تهران زرنخ، نخستین شرکت فعال ایران در این عرصه است که توانسته نخ‌های نایلون‌های حاوی نانوذرات نقره با خاصیت آنتی‌باکتریال با ماندگاری دائم تولید و در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهد.
شناخت این نوع محصول‌ها از کالاهای تقلبی و چالش‌های پیش روی فعالان این عرصه باعث شد تا گفت‌وگویی با دکتر بشری، مدیر تحقیق و توسعه شرکت تولیدی تهران زرنخ انجام دهیم که در ادامه آن را می‌خوانید.
محصول‌های تولیدی این شرکت، شامل چه مواردی می شوند؟
محصول‌های این شرکت شامل نخ‌های نایلون و پلی‌استر (POY و DTY)، نخ‌هایی با فناوری پیشرفته ازجمله نخ‌های ضدمیکروب (از دیگر محصولات می‌توان به نخ‌های خنک‌کننده، سلامتی بخش و ضدبو) و منسوجاتی با فناوری پیشرفته (منسوجات تهیه‌شده از نخ نایلون نانو آنتی‌باکتریال) است.
چه عاملی باعث شد تا سراغ تولید منسوجاتی با فناوری پیشرفته بروید؟
هم‌اکنون منسوجات پیشرفته و نانوفناورانه در حال ایجاد تحول در صنعت نساجی و پوشاک بوده و قابلیت‌های فناوری نانو در توسعه و گسترش مواد جدید در صنعت نساجی موردتوجه قرار گرفته است. در نسل جدید منسوجات، از یک‌سو می‌توان با استفاده از فناوری نانو قابلیت‌های موجود در منسوجات را بهبود بخشید و از سوی دیگر این امکان وجود دارد که منسوجاتی با خصوصیات کاملاً جدید ایجاد کرد. نیاز به استفاده از فناوری‌های نو در تولید محصول‌های پیشرفته، مسئولان شرکت تهران زرنخ را برای انجام فعالیت بیشتر در زمینه تحقیق و توسعه این محصول‌ها ترغیب کرد. هم‌اکنون گروه تولیدی صنعتی تهرانی در راستای تولید الیاف نایلون نانوفناورانه باقابلیت‌های پیشرفته اقدام به تولید منسوجات ضدمیکروب مختلف ازجمله انواع پوشاک (جوراب، لباس‌زیر، لباس منزل و…)، منسوجات خانگی (حوله، لیف، اسکاچ و …)، منسوجات خواب (روبالشی، ملحفه)، منسوجات کمک درمانی (جوراب واریس، گن، باندکشی) از نخ نایلون ضدمیکروب BACTEX کرده است.
نخ نایلون ضدمیکروب BACTEX دارای چه ویژگی‌های منحصربه‌فردی است که آن را نسبت به سایر نخ‌های عادی متمایز کرده است؟
نایلون نانوکامپوزیتی BACTEX (ضدمیکروب)، لیفی متشکل از پلیمر نایلون ۶ و نانوذرات فلزی (نقره و روی) با خاصیت ضدمیکروب است. منسوجات تهیه‌شده از نخ‌های ضدمیکروب این شرکت به دلیل روش تولید ویژه، از ماندگاری خواص برخوردار است. در این روش، نانوذرات حین فرآیند ذوب‌ریسی، به پلیمر سازنده الیاف (نایلون) افزوده می‌شود. این امر سبب درگیری نانوذرات با پلیمر شده و امکان آزاد شدن نانوذرات در اثر استفاده و شست‌وشو به وجود نمی‌آید.
این محصول، استانداردهای خود را از کدام ارگان یا سازمانی دریافت کرده است؟
این محصول اکنون گواهی‌نامه نانومقیاس خود را از ستاد توسعه فناوری نانو ریاست جمهوری و سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت دریافت کرده است.
هم‌اکنون تفاوت محصول‌های شما با کالاهای تقلبی موجود در بازار در چیست؟
ماندگاری خواص، طول عمر و کیفیت برتر منسوجات از مهم‌ترین تفاوت‌های اصلی این محصول‌ها نسبت به سایر محصول‌های تقلبی موجود در بازار است. از سوی دیگر، این روش، نیازمند تجهیزات پیشرفته تولید الیاف است و امکان تولید نخ‌هایی با این کیفیت در کارگاه‌هایی بدون داشتن چنین امکاناتی وجود ندارد چراکه نخ‌های تولیدشده با روش‌هایی نظیر پوشش‌دهی سطحی و غوطه‌وری دارای خاصیت ضدمیکروب هستند و به دلیل نداشتن اتصال لازم بین نخ و ماده ضدمیکروب به‌راحتی بر اثر شست‌وشو و حتی استفاده روزمره، نانوذرات از نخ جداشده و علاوه بر از دست دادن کارایی ضدمیکروب، مشکل‌هایی نظیر آلودگی محیط زیست و ورود نانوذرات به بدن انسان وجود می‌آورند.
ازنظر کیفیت این محصول‌ها با دارا بودن خاصیت نانوذرات چه تفاوتی می‌توانند با محصول‌های تقلبی داشته باشند؟
نانوذرات را می‌توان با سه روش (افزودن نانوذرات در مرحله تولید نخ، در عملیات تکمیلی تولید پارچه و اسپری کردن) به روی پارچه قرار داد. به‌عبارت‌دیگر می‌توان نوعی تکمیل نانومتریک روی پارچه انجام داد تا پارچه یک ویژگی تعریف‌شده مانند ضدلک یا آنتی‌باکتریال بودن را به دست آورد. نتایج آزمایش‌ها نشان داده است که وقتی نانوذرات به روش غوطه‌وری یا اسپری کردن روی منسوجات قرار می‌گیرند دوام کافی ندارند. همچنین هنگامی‌که مقدار قابل‌توجهی از نانو ذرات در مجاورت مستقیم با پوست قرار می‌گیرند، می‌توانند به دلیل قدرت اتصال کم نانوذرات با بستر پارچه به‌راحتی از پارچه جداشده و به علت اندازه بسیار ریزشان وارد منافذ پوست و بدن شوند. از سوی دیگر زمانی که این منسوجات در معرض شستشو با مواد شوینده و سفیدکننده قرار می‌گیرند. نانوذرات روی منسوجات، به‌راحتی براثر تنش‌های مکانیکی حین شستشو و حضور مواد شوینده از منسوجات جدا می‌شوند. نانوذرات نقره می‌تواند برای بسیاری از ارگانیزم‌های موجود در آب شیرین و آب‌شور به‌ویژه در مراحل اولیه عمرشان کشنده باشد. بسیاری از نمونه‌های ماهی‌ها و صدف‌ها و همچنین غذاهای آن‌ها نسبت به فلزها حساس هستند. قرارگرفتن طولانی‌مدت در معرض نقره اثرهای نامطلوبی داشته و باعث اختلال در سلامت اکوسیستم می‌شود. شرکت زرنخ توانست برای نخستین بار در ایران، فیلامنت نایلون حاوی نانوذرات نقره با خاصیت آنتی‌باکتریال با ماندگاری دائم تولید و در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهد. به دلیل قرارگیری نانوذرات نقره در ساختار نخ نایلون در مرحله تولید و در دمای بیش از ۲۵۰ درجه، خاصیت آنتی‌باکتریال این نخ‌ها حتی پس از بارها شست‌وشوی مکرر با آب جوش و مواد شوینده باقی می‌ماند. نانوذرات نقره موجود در این نخ‌ها در اثر شست‌وشو یا استفاده خارج نشده و وارد محیط‌زیست نمی‌شود.
این محصول نیز دارای کدام گواهی‌نامه و استاندارد است؟
هم‌اکنون خصوصیات و ماندگاری دائم نخ نایلون آنتی‌باکتریال نایلون حاوی نانوذرات نقره به تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، لابراتوارهای IGC ژاپن و انگلستان، انستیتو پاستور ایران، دانشگاه تهران (آزمایشگاه میکروب‌شناسی)، دانشگاه صنعتی امیرکبیر (آزمایشگاه جذب اتمی) و شرکت کارآفرینی و فناوری ایران (کفا) نماینده اجرایی ستاد ویژه توسعه فناوری نانو قرار گرفته است. همچنین تمامی محصول‌های تولیدی این شرکت دارای استانداردهای ISO9001 است.
محصول‌های تقلبی با اصل چگونه قابل‌شناسایی است؟
روی هر یک از این محصول‌ها لوگوی شرکت، عملکرد کالا، نوع نخ و الیاف و همچنین میزان خاصیت آنتی‌باکتریال آن مشخص شده است. هریک از این اطلاعات تا حد امکان در اختیار مشتری قرارگرفته و مشتریان از این طریق می‌توانند نسبت به دارا بودن فناوری نانو در محصول پی ببرند. همچنین این شرکت برای سهولت شناخت مشتریان از محصول‌های تولیدی که نخ‌های ضدمیکروب در تولید آن‌ها استفاده شده است، فهرست تولیدی‌های همکار محصول‌های جوراب (بهبودی، پا آرا، پاپوش امیر، پاما، مورچه، میچکا، هانا و هانی)، تولیدی‌های محصول‌های پزشکی و درمان (باندهای پزشکی ایران، نخ دندان بنسر، نخ دندان دینا، نخ دندان مرجان) و تولیدی‌های منسوجات خانگی (ملحفه گلفام، پتوی پاریزان، حوله آلاله آذر، حوله آذرریس تبریز و اسکاچ جهیر) خود را در سایت شرکت منتشر کرده است.
هم‌اکنون مهم‌ترین چالش پیش روی شما برای عرضه این محصول‌ها به بازار کدام است؟
درحال حاضر بعضی از محصولات بی‌کیفیت در بازار ایران با نام نانو به فروش می‌رسد که مشتریان باید به تولیدکننده محصول توجه کرده و از اصالت آن مطلع شوند. در برخی از محصول‌های به‌اصطلاح نانو، به‌هیچ‌وجه از فناوری نانو استفاده نشده است و فقط برای جلب نظر مشتری از لفظ نانو استفاده می‌شود و در برخی از محصول‌ها هم از فناوری نانو به شیوه‌ای ناکارآمد استفاده شده است که عملاً محصول‌ها از کیفیت بادوامی برخوردار نیستند و حتی ممکن است برای سلامت فرد و محیط‌زیست زیان‌بار باشند.
راهکار اصلی شما برای رفع این چالش چیست؟
معرفی برند شرکت‌های همکار در سایت و کانال اطلاع‌رسانی مورد تأیید ستاد نانو و حمایت دولت برای تولید محصول‌ها با فناوری پیشرفته و آنالیز محصول‌ها و بازاریابی و همچنین فرهنگ‌سازی در این زمینه بسیار می‌تواند کارساز باشد و بسیاری از مشکل‌های پیش روی ما رفع کند.
