کاربرد فناوری نانو در روش فیلتراسیون اسمز مستقیم

بی شک یکی از مهمترین دستاوردهای بشر در دهه­های اخیر حوزه علوم و فناوری نانو است که راهکارهای متنوع و نوآورانه­ای برای رفع مشکلات و معضلات موجود در بخش­های مختلف ارائه می­نماید. فناوری نانو که به عنوان مهندسی و هنر دستکاری مواد در مقیاس نانو (۱۰۰-۱ نانومتر) شناخته می‌شود، پتانسیل نانو‌مواد را در بخش‌های مختلف علمی، صنعتی، محیط زیست و… به نمایش می‌گذارد. یکی از اصلی‌ترین مشخصه­های فناوری نانو، توانایی آن در دستکاری، کنترل و بهینه سازی ساختار اساسی مواد در ابعاد اتمی و مولکولی، در راستای ایجاد خواص ویژه در ترکیبات مختلف است که تقریبا منشا تمام کاربردهای آن در حوزه­های مختلف به حساب می­آید.

 

2. فناوری­های نمک­زدایی[1] آب

افزایش تقاضا برای آب از یک سو و کاهش منابع شیرین و آلودگی این منابع از سوی دیگر، جوامع انسانی و به خصوص صنایع مختلف را به سمت یافتن راهکارهایی برای جایگزین کردن منابع آب نامتعارف[2] هدایت نموده است. آب نامتعارف آبی است که در شرایط طبیعی امکان استفاده از آن برای مقاصد مختلف ممکن نیست و مهم­ترین منابع آن آب دریا[3] و شورآب­ها[4] هستند. اصلی­ترین راه استفاده از این آب­ها فرایند نمک زدایی است. به طور کلی فناوری­های نمک­زدایی در دو گروه فناوری­های غشایی و حرارتی قرار می­گیرند. فناوری­های غشایی بر پایه استفاده از سیستم­های فیلتراسیون غشایی بنا نهاده شده­اند، در حالیکه فناوری­های حرارتی عموما بر پایه تقطیر[5] آب شور عمل می­کنند. هر یک از این فناوری­ها خود به چندین نوع تقسیم بندی می­شوند و کاربرد هر کدام از آن­ها بستگی به مکان جغرافیایی، کارایی، میزان مصرف انرژی و بازده نمک­زدایی و در نتیجه هزینه تمام شده آن خواهد داشت. امروزه فناوری­های غشایی بیشترین کاربرد را در نمک­زدایی آب پیدا کرده­اند و از میان آن­ها روش اسمز معکوس[6] مطلوب­ترین فرایند جهت شیرین سازی آب به حساب می­آید.

 

3.فرایندهای اسمزی[7]

اسمز به فرآیندی گفته می‌شود که طی آن حلال[8] (و نه محلول[9] یا حل شونده[10]) به صورت خود به خود[11] از طریق یک غشای نیمه تراوا[12] از جایی که محلول رقیق­تر است به جایی که محلول (یا حل شونده) غلیظ­تر است نفوذ می‌کند. این فرایند عموما تحت عنوان فرایند اسمز مستقیم (یا همان اسمز) شناخته می­شود. در مقابل این فرایند، فرایند اسمز معکوس قرار دارد و طی آن حلال در اثر اعمل فشار هیدرولیکی از سمت غلیظ­تر به سمت رقیق­تر رانده می­شود. بر این اساس، برای هر محلول یا حلال پارامتری به نام فشار اسمزی[13] تعریف می­گردد که عبارت است از فشار مورد نیاز برای جلوگیری از این که حلال به صورت خود به خود از غشاء عبور کند. به هرحال این دو فرایند و به خصوص فرایند اسمز معکوس به طور گسترده­ای در نمک­زدایی و تصفیه آب کاربردی شده است.

 

 

4. نمک­زدایی به وسیله روش اسمز معکوس

روش اسمز معکوس به نحو قابل توجهی دامنه استفاده از آب­های شور و پساب­ها به عنوان جایگزین منابع آب شیرین را افزایش داده­است. تاجایی که می توان گفت در حال حاضر انرژی مورد نیاز برای شیرین سازی آب با روش اسمز معکوس و تبع آن هزینه تمام شده برای آب شیرین، به حداقل میزان ممکن رسیده است. هر چند با توجه به نیاز این روش به اعمال فشار هیدرولیکی زیاد، هنوز به عنوان یک فرایند تقریبا پر مصرف شناخته می­شود؛ شاید بتوان بزرگترین مشکل پیش روی این روش را تولید غشاهای مناسب برای آب­های با کیفیت کم­تر (و نه قیمت تمام شده برای آب شیرین تهیه شده با این روش) دانست. چرا که روش اسمز معکوس به شدت از مشکلات مربوط به گرفتگی[14] غشاها رنج می­برد که کارایی روش را تحت تاثیر قرار می دهد. علاوه بر این، مدیریت پساب تغلیظ شده[15] آن نیز کماکان یک مساله زیست محیطی جدی به شمار می­آید.

شکل 1. شمای کلی از یک سیستم نمک­زدایی با استفاده از روش اسمز معکوس [1].

5. نمک زدایی به روش اسمز مستقیم

اساس کار اسمز مستقیم بر مبنای استفاده از فرایند اسمزی طبیعی برای عبور مولکول­های آب از یک سمت یک غشای نیمه تراوا که حاوی آب شور اولیه یا محلول خوراک[16] است، به سمت دیگر آن می­باشد که دارای محلول غلیظی از یک نمک است که تحت عنوان محلول بیرون کشنده[17] شناخته می­شود. به عبارت ساده­تر، آب از یک سیستم حاوی نمک­ها و آلودگی­های مختلف به محلولی که تنها از یک نمک مشخص با غلظت زیاد ساخته شده است، وارد می­گردد و پس از آن طی یک یا چند مرحله بازیابی[18] می­شود (شکل 2). نیروی محرکه فرایند اسمز مستقیم به صورت طبیعی با ایجاد اختلاف در فشار اسمزی بین محلول خوراک و محلول بیرون کشنده تامین می­شود که مزایای زیادی را برای اسمز مستقیم به ارمغان می­آورد؛ از جمله این مزایا می‌توان به نیاز کمتر به انرژی و در نتیجه کاهش هزینه‌ها، کاهش احتمال گرفتگی غشاء، و کاهش نیاز به مواد شیمیایی برای جلوگیری از گرفتگی غشاء به دلیل بازگشت پذیر بودن گرفتگی­های ایجاد شده اشاره نمود.

شکل 2. شمای کلی از سیستم نمک­زدایی با استفاده از روش اسمز مستقیم [2].

 

6. مشکلات پیش روی روش اسمز مستقیم

علیرغم مزایای زیاد روش اسمز مستقیم این فناوری کماکان با چندین مشکل فنی نیز درگیر است؛ از جمله:

1- کمبود غشاهای طراحی شده برای فرایند اسمز مستقیم.

2-  ضخامت[19] غشاها؛ غشای مورد استفاده برای اسمز مستقیم باید به اندازه کافی نازک باشد که سرعت جریان بالایی ایجاد نماید و در عین حال به میزان کافی ضخیم باشد که استحکام کافی را برای انجام فرایند را به ارمغان آورد.

3- افزایش میزان انرژی مصرفی و در نتیجه افزایش هزینه به دلیل نیاز به مرحله بازیابی آب تولید شده از محلول بیرون کشنده.

البته در طی سال­های اخیر پیشرفت­های قابل توجهی در راستای ساخت غشاهای اسمز مستقیم صورت گرفته است که مهمترین آن­ها ساخت غشاهای اسمز مستقیم کامپوزیتی لایه نازک[20] می­باشد. همچنین باید توجه داشت که روش اسمز مستقیم به خودی خود یک فناوری کم مصرف (از نظر انرژی) است، در حالی­که نیاز به مراحل جانبی برای بازیابی آب، باعث شده میزان انرژی مصرفی این فناوری گاه از روش اسمز معکوس هم بیشتر شود. بنابراین فراگیر شدن روش اسمز مستقیم  به صورت ویژه­ای در گرو میزان سهولت و همچنین کارایی روش جداسازی و بازیابی آب تولید شده از محلول بیرون کشنده خواهد بود.

7. اسمز مستقیم و فناوری نانو

همانطور که اشاره شد، روش اسمز مستقیم علیرغم مزایای بالایی که دارد، در حال حاضر با مشکلاتی نیز رو در رو است که باعث شده استفاده از آن به عنوان یک روش مستقل برای نمک­زدایی و شیرین سازی آب ممکن نباشد. البته در سال­های اخیر با پیشرفت چشم­گیر فناوری نانو در حوزه­های مختلف، محصولات و راهکارهایی نیز برای رفع برخی مشکلات روش اسمز مستقیم و بهبود آن ارائه شده است. به طور کلی کاربرد فناوری نانو در بهبود روش اسمز مستقیم در راستای دو هدف اصلی بوده است:

1- توسعه نانومواد مختلف برای استفاده به عنوان محلول بیرون کشنده در جهت کاهش میزان انرژی مصرفی و افزایش بازده کلی روش اسمز مستقیم.

2- ارائه غشاهای اصلاح شده با نانومواد مختلف در جهت افزایش سرعت فرایند، مقاومت، آب­گریزی و … .

 

8. توسعه محلول بیرون کشنده با استفاده از فناوری نانو

یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار بر روی کارایی روش اسمز مستقیم، محلول بیرون کشنده و فشار اسمزی مربوط به آن می­باشد. تاکنون انواع زیادی از محلول­های بیرون کشنده در این روش مورد استفاده قرار گرفته­اند که از میان آن­ها می توان به NaCl، MgCl₂، نمک­های ترمولیتیک[21] (تجزیه پذیر در اثر حرارت) و… اشاره نمود. از میان آن­ها NaCl بیشترین کاربرد را به خود اختصاص داده است که عمده­ترین دلایل آن مربوط به حلالیت بالا، کم هزینه بودن و فشار اسمزی نسبتا بالای آن می­باشد. در سال­های اخیر برخی محصولات فناوری نانو نیز به عنوان محلول بیرون کشنده مورد استفاده قرار گرفته­اند. مهمترین این محصولات نانوذرات مغناطیسی، هیدروژل­ها[22] و نقاط کوانتومی کربنی[23] عامل دار شده با یون سدیم می­باشند که فرایند جداسازی و بازیابی آب را به شدت تحت تاثیر قرار می­دهند. به عنوان مثال برخی از انواع هیدروژل­ها قادرند در اثر یک محرک بیرونی (فشار، گرما، نور و…) آب را جذب یا رها نمایند و بدین ترتیب هزینه فرایندهای جانبی را بکاهند.

شکل 3. استفاده از هیدروژل اصلاح شده با نانوذرات مغناطیسی حساس به میدان برای تولید آب خالص از آب شور طی فرایند اسمز مستقیم [3].

9. توسعه غشاهای اسمز مستقیم با استفاده از فناوری نانو

همان­طور که قبلا اشاره شد، یکی از اصلی­ترین مشکلات روش اسمز مستقیم در رابطه با ساخت و ضخامت غشاهای مورد نیاز برای فرایند اسمز مستقیم می­باشد. غشاهای مرسوم موجود در بازار مانند غشاهای اسمز معکوس عموما موجب تشدید شدن اثر پلاریزاسیون غلظتی[24] شده و عدم کارایی آن­ها برای اسمز مستقیم به اثبات رسیده است. در دهه اخیر، پیشرفت به سزایی در این زمینه صورت گرفته و طی چند سال گذشته غشاهای تجاری مختلفی برای فناوری اسمز مستقیم توسعه یافته و به بازار عرضه گردیده است. نقش فناوری نانو در این موضوع نیز انکار ناپذیر است. این نقش به خصوص زمانی مشخص می­شود که بدانیم ضخامت کمتر غشاء در این روش مطلوب­تر خواهد بود. ضخامت غشا در این روش باید به حدی باشد که غشاء ساختار خود را حفظ نموده و در عین حال سرعت جریان بالایی نیز ایجاد نماید. این ویژگی به خوبی در غشاهای ساخته شده بر پایه فناوری نانو مشهود است و امروزه چند نمونه از این غشاها به صورت تجاری در بازار موجود هستند از جمله غشاهای بر پایه نانوله­های کربنی[25] و همچنین غشاهای گرافنی[26]. البته این محصولات علاوه بر افزایش استحکام ازخواص ضدمیکروبی، آب­گریزی و ضد رسوب بالایی هم برخوردار هستند.

شکل 4. نمک زدایی با استفاده از غشای گرافنی طی فرایند اسمز مستقیم [4].

10. بازار روش اسمز مستقیم

استفاده از روش اسمز مستقیم علیرغم مزایایی همچون مصرف انرژی کمتر (به‌صورت بالقوه)، کاهش گرفتگی و نیاز به افزودن مواد شیمیایی که باعث کاهش هزینه کلی این روش شده است، هنوز به عنوان یک روش مستقل برای نمک­زدایی مورد استفاده قرار نمی­گیرد که به خاطر نیاز آن به مراحل جانبی است. لذا در حال حاضر این روش صرفا به عنوان یک روش مکمل یا یک روش پیش تصفیه[27] برای روش­های دیگر و به صورت هیبرید با آن­ها (خصوصا با روش‌های اسمز معکوس) مورد استفاده قرار گرفته و منجر به کاهش میزان انرژی مصرفی این روش­ها و در نتیجه کاهش هزینه آن­ها خواهد شد (شکل 5).

شکل 5. مقایسه هزینه­های اصلی برای راه اندازی طرح­های نمک زدایی اسمز مستقیم، اسمز معکوس و هیبرید آن­ها [5].

در حال حاضر گزارش مستند و مستقلی از بازار روش اسمز مستقیم یا کاربرد فناوری نانو در این روش وجود ندارد. با این وجود بازار استفاده از روش اسمز مستقیم و همچنین هیبرید آن با روش­های دیگر به صورت روزافزون در حال افزایش است. با توجه به پتانسیل بالای این روش، بازار بسیار وسیعی پیش روی آن خواهد بود که این موضوع را می­توان از تعداد مقالات علمی و اختراعات ثبت شده (شکل 6) در سال­های اخیر استنباط نمود.

شکل 6. تعداد اختراعات ثبت شده برای نمک­زدایی با استفاده از روش اسمز مستقیم [6].

 

11. معرفی شرکت­های خارجی فعال در زمینه کاربرد فناوری نانو در روش اسمز مستقیم

پیش­تر اشاره شد که کاربردهای فناوری نانو در روش اسمز مستقیم به دو بخش اصلی طراحی و تولید غشاء و همچنین توسعه ترکیبات مورد استفاده به عنوان محلول بیرون کشنده تقسیم بندی می­شوند. شرکت­ها مختلفی نیز در این حوزه­ها فعالیت داشته و محصولات خود را به بازار ارائه می­نمایند که در ادامه به آن­ها پرداخته می­شود.

شرکت G₂O از جمله شرکت­هایی است که در سال­ها اخیر در راستای تجاری سازی فناوری نانو گام برداشته و اقدام به تولید غشاهایی برای فرایندهای نمک­زدایی از جمله اسمز مستقیم نموده است. محصولات این شرکت که در حال حاضر برای کاربرد­های آزمایشگاهی ارائه می­شوند بر پایه استفاده از گرافن و اکسید گرافن[28] هستند. این موضوع سبب ایجاد مزایایی برای روش­های اسمز مستقیم گردیده است که از مهم­ترین آن­ها می­توان به؛ مقاومت بسیار عالی در برابر گرفتگی، پایداری شیمیایی و حرارتی بسیار بالا، مقاومت مکانیکی بسیار بالا، سرعت جریان بالاتر و همچنین قیمت تمام شده کمتر نسبت به غشاهای متداول اشاره نمود. نمونه­ای از غشاهای ساخت این شرکت در شکل 7 قابل مشاهده است.

شکل 7. غشای گرافن اکسید قرار گرفته بر روی بستر پلی­آمید، ساخت شرکت G₂O [7].

شرکت­های دیگری نیز در حال فعالیت در حوزه ساخت غشاهای برپایه گرافن هستند. یکی از مهم­ترین آن­ها شرکت Graphene Nanochem PLC است. فعالیت اصلی این شرکت در راستای تجاری سازی محصولات پایه گرافنی برای مقاصد مختلف به خصوص در صنایع مرتبط با حوزه نفت و گاز است. در همین راستا این شرکت در سال 2014 اقدام به عقد قرارداد همکاری با یک شرکت سنگاپوری به نام HWV Technologies نموده است. بر این اساس قرار است محصول مشترک این دو شرکت که برای تصفیه پساب صنایع نفت با استفاده از فناوری­های اسمزی مورد استفاده قرار می­گیرد، در نیمه اول سال 2016 به بازار عرضه گردد [8].

شرکت Porifera از جمله شرکت­هایی است که به طور تخصصی بر روی تولید غشاها، ماژول­ها[29] و سیستم­های اسمز مستقیم فعالیت می­کند. محصولات غشایی اصلی این شرکت با استفاده از نانولوله­های کربنی تولید شده و با نام PFO [30] شناخته می­شوند. این غشاها با طراحی خاص این شرکت به صورت ماژول­هایی با کارایی و حجم آب خروجی بسیار بالا ساخته می­شوند که می­توان به راحتی آن­ها را با هم جفت نمود و از آن­ها برای ساخت سیستم­های تصفیه اسمز مستقیم استفاده نمود [9]. تصویر مربوط به این غشاها و جفت شدن آن­ها برای ایجاد یک سیستم تصفیه در شکل زیر مشخص است.

شکل 8. محصول PFO ساخت شرکت Perifora و نحوه اجرای سیستم­ تصفیه توسط این شرکت [10].

موسسه کره­ای KNS [31] که زیر نظر وزارت انرژی کره جنوبی فعالیت می­کند، در سال 2013 اقدام به تولید نانوذرات مغناطیسی برای استفاده به عنوان محلول بیرون کشنده در فرایند اسمز مستقیم در جهت حذف آلودگی­های هسته­ای از آب نموده است. این نانوذرات بر پایه ترکیب Fe₃O₄ ساخته شده و پوششی از جنس پلی گلیسرول کربوکسیل دار شده[32] بر روی آن قرار گرفته است. نحوه عملکرد سیستم طراحی شده در شکل 9 قابل مشاهده است.

شکل 9. سیستم طراحی شده برای حذف آلودگی هسته­ای از آب آلوده شده با ترکیبات هسته­ای [11].

از میان شرکت­هایی که به طور تخصصی بر روی روش اسمز مستقیم فعالیت می­کنند، شرکت Oasys Water [33] یکی از شناخته­ترین شرکت­ها به حساب می­آید و در این راستا فناوری­، محصولات و خدماتی نیز به مشتریان خود ارائه می­دهد. اصلی­ترین محصول این شرکت سیستم ClearFlo است. در این سیستم از غشاء و همچنین محلول بیرون کشنده نانومقیاس مهندسی شده استفاده می­شود که حق اختراع هر دو را به نام خود ثبت نموده­است [12, 13] و در پروژه­های متعددی اقدام به نصب آن نموده است.

شکل 10. شمای کلی از طراحی سیستم ClearFlo با استفاده از غشا و محلول بیرون کشنده نانومقیاس [14].

شرکت FosmoMed از دیگر فعالین در زمینه توسعه محلول­های بیرون کشنده است که عمده فعالیت آن بر روی موارد اضطراری است. در این راستا این شرکت دو محصول را روانه بازار نموده است که مبنای اصلی این محصولات استفاده از هیدروژل­ها و یک غشای اسمز مستقیم است. نام یکی از محصولات این شرکت Maji است که در شکل 11 قابل مشاهده است و برای موارد اضطراری[34] و همچنین مقاصد نظامی[35] طراحی گردیده است. این محصول به صورت یک کیسه طراحی گردیده که درون آن با یک ترکیب نانومقیاس مخصوص پر می­گردد. در هنگام استفاده، محلول در ظرف آب یا منبع آب آلوده قرار می­گیرد و ترکیب درون کیسه آب را به خود جذب می­نماید و تولید آب آشامیدنی می­نماید. آب جمع شده به وسیله مکیده شدن یا فشار از کیسه خارج می­گردد.

شکل 11. تصویری از Maji، محصول شرکت FosmoMed بعد از جذب آب [15].

شرکت آمریکایی HTI [36] را می­توان به جرات شناخته شده­ترین و یکی از با سابقه­ترین شرکت­های فعال در زمینه اسمز مستقیم دانست. این شرکت دارای محصولات و حوزه کاری بسیار متنوعی است. از این جمله می‌توان به محصولاتی که مانند Maji برای شرایط اضطراری یا مقاصد نظامی طراحی شده­اند، ساخت غشاهای متنوع اسمز مستقیم مثل غشاهای کامپوزیتی لایه نازک نانومقیاس، ارائه محصولاتی برای صنایع مختلف و… اشاره نمود .

شکل 12. برخی از محصولات شرکت HTI برای مقاصد نظامی، اضطراری و… [16].

12. شرکت­های داخلی

علی­رغم وجود شرکت­های بسیار فعال در حوزه آب در داخل کشور و همچنین پتانسیل علمی بسیار بالا، در حال حاضر گزارش مستدلی از فعالیت شرکت­های داخلی در حوزه ساخت غشاها و سیستم­های اسمز مستقیم وجود ندارد. با توجه به شرایط کنونی کشورمان از نظر منابع آب، جایگاه ویژه روش اسمز مستقیم در تصفیه و نمک­زدایی آب، همچنین توسعه و گسترش روزافزون آن در دنیا، امید است که در آینده بسیار نزدیک شاهد سرمایه­گذاری، طراحی، بومی­سازی و در نهایت تولید انبوه این سیستم­ها توسط شرکت­های داخلی باشیم.

13. نتیجه­گیری

روش اسمز مستقیم یک روش با ویژگی­های منحصر به فرد و پتانسیل بسیار بالا برای تصفیه و همچنین نمک زدایی آب می­باشد؛ هرچند برای استفاده به عنوان یک روش مستقل برای تولید آب با کیفیت در مقیاس بالا، هنوز به تکامل و توسعه نیاز دارد. از همین رو در حال حاضر از این روش عموما به صورت هیبرید با دیگر روش­ها (همچون اسمز معکوس) استفاده می­شود. امروزه استفاده از فناوری نانو در تولید غشاء و همچنین توسعه محلول­های بیرون کشنده برای روش اسمز مستقیم تا حد زیادی مشکلات مربوط به این روش را مرتفع ساخته است و با توجه به پیشرفت­های حاصل شده، در آینده نزدیک شاهد استفاده عمده از این روش در مقیاس صنعتی خواهیم بود.

14. مراجع
15. http://tonylinka.com/assets/images/3d%20content/SWRO%20cutaway.jpg.
16. http://dqbasmyouzti2.cloudfront.net/content/images/articles/Forward-Osmosis-pic.jpg.
17. Li, D., et al., Stimuli-responsive polymer hydrogels as a new class of draw agent for forward osmosis desalination. Chemical Communications, 2011. 47(6): p. 1710-1712.
18. Gai, J.-G., et al., An ultrafast water transport forward osmosis membrane: porous graphene. Journal of Materials Chemistry A, 2014. 2(11): p. 4023-4028.
19. Sim, V., et al., Strategic Co-Location in a Hybrid Process Involving Desalination and Pressure Retarded Osmosis (PRO). Membranes, 2013. 3(3): p. 98.
20. http://ida.enoah.com/portals/41/newsletter/issues/2015-05-06/img/Word_Fig2_OsmosisPatents.png.
21. http://i0.wp.com/g2o.co/wp-content/uploads/2015/03/GO-on-PA1.png.
22. http://www.graphenenanochem.com/highlight/announcement-of-partnership-with-hwv-technologies.
23. http://porifera.com/.
24. http://porifera.com/wp-content/uploads/2014/03/commercial_PFO_system.jpg.
25. http://www.kns.org/kns_files/kns/file/13S-03A-8A-%BE%E7%C8%F1%B8%B8.pdf.
26. HANCOCK, N., C. DROVER, and Z. HELM, Draw solutions and draw solute recovery for osmotically driven membrane processes. 2014, Google Patents.
27. Maxwell, E., et al., Membrane modules. 2014, Google Patents.
28. http://oasyswater.com/solutions/clearflo-mbc/.
29. http://fosmomed.com/products.html.
30. http://www.htiwater.com/.

 

[1] Desalination Technologies

[2] Degraded Water

[3] Seawater (SW)

[4] Brackish Water

[5] Distillation

[6] Reverse Osmosis (RO)

[7] Osmosis Process

[8] Solvent

[9] Solution

[10] Solute

[11] Spontaneous

[12] Semi-Permeable

[13] Osmotic Pressure

[14] Fouling

[15] Concentrate

[16] Feed Solution (FS)

[17] Draw Solution (DS)

[18] Recovery

[19] Tickness

[20] Thin Film Composites (TFC)

[21] Thermolytic Salts

[22] Hydrogels

[23] Carbon Quantum Dots (CQDs)

[24] Concentration Polarization

[25] Carbon Nanotubes (CNTs)

[26] Graphene

[27] Pretreatment

[28] Graphene Oxide (GO)

[29] Modules

[30] Porifera’ Forward Osmosis (PFO)

[31] Korean Nuclear Society (KNS)

[32] Carboxylated Polyglycerol

[33] Osmosis Application Systems (Oasys)

[34] Emergency

[35] Military

[36] Hydration Technology Innovations (HTI)

———————————————————————

تهیه و تنظیم:

• گروه ترویج صنعتی آب

بخش ترویج صنعتی ستاد توسعه فناوری های نانو و میکرو

 ====================================================================================

[جهت دسترسی به گزارش نهایی محصولات و شرکتهای دارای گواهی نانومقیاس ستاد توسعه فناوریهای نانو و میکرو به «کتب مرجع محصولات و تجهیزات نانو و صنعت» به نشانی (INDnano.ir/category/book) مراجعه کنید]

[همچنین برای دانلود فایل PDF کلیه گزارشات بهمراه جزئیات، به بخش گزارش های صنعتی پایگاه اینترنتی رسانه تخصصی نانو و صنعت (www.INDnano.ir/category/report) مراجعه نمایید]

 ====================================================================================