سه‌شنبه 17 مرداد 1402

فناوریهای نوین در استفاده از آبهای تخریب شده (Degraded Waters) به عنوان منبع آب مصرفی صنایع مختلف

به فن و هنر کار بر روی مواد در مقیاس نانو یا طراحی سیستمها در مقیاس مولکولی اصطلاحا فناوری نانو گفته میشود. در اصل، فناوری نانو به توانایی ساخت، شناسایی و بکارگیری ترکیبات اتمی-مولکولی با استفاده از روشها و ابزارهایی با کارایی بالا و توسعه یافته اطلاق می‌شود. در تعاریف جدیدتر هر ترکیبی با سایز کمتر از 100 نانومتر و خواص بدیع و جدید در حوزه فناوری نانو قرار میگیرد. با توجه به پیشرفتهای اخیری که در این حوزه ایجاد شده است، فناوری نانو کاربرد بسیار زیادی در بخشهای مختلف علم و صنعت پیدا کردهاست.

بحران آب در ایران

بر اساس آمارهای رسمی و همچنین پیش بینیهای جهانی، ایران جزو مناطقی است که از مرز «خطر بحران آب» عبور کرده و وارد مرحله «بحران آب» شده است؛ بحرانی که تا 10 سال آینده به بیشترین حد خود خواهد رسید. این به‌ آن معناست که تا سال 2025، کشور به صورت بسیار جدی با کمبود فیزیکی آب روبرو خواهد بود. این به نحوی است که حتی با باﻻترین راندمان و بهره‌وری ممکن در مصرف آب، برای تامین نیازهای کشور، آب کافی در اختیار نخواهد بود. طبق آمارهای وزارت نیرو، از 130 میلیارد متر مکعب پتانسیل سالانه آب تجدید شونده در کشور، 92 درصد در بخش کشاورزی، 6 درصد در بخش شرب شهری و روستایی و تنها 2 درصد در بخش صنعت مصرف می‌شود. درشرایطی که طبق میانگین جهانی، سهم کشاورزی از پتانسیل منابع آب تجدید شونده 70 درصد، سهم مصرف شهری و روستایی 8 درصد و سهم صنعت 22 درصد است. حتی در کشورهای صنعتی مانند آلمان، اتریش و فنلاند، سهم بخش کشاورزی کمتر از 5/2 درصد میباشد در حالیکه سهم مصرف صنایع نزدیک به 84 درصد است [1]. این آمار برای آمریکا نیز در حدود 46 درصد برای صنعت و نزدیک به 40 درصد برای کشاورزی میباشد [2]. در همین راستا، امروزه فعالیتهای فراوانی در این کشورها برای کاهش و بهینه سازی مصرف آب در بخشهای مختلف صنعت انجام میشود؛ موضوعی که علیرغم بحران آب موجود در کشور ما، تقریبا نادیده گرفته شده است و چندان به آن پرداخته نمیشود.

وضعیت دریاچه ارومیه طی 15 سال گذشته. به ترتیب از چپ به راست 1380، 1387 و 1393؛ خشک شدن و مرگ تدریجی این دریاچه که بزرگترین دریاچه درون مرزی ایران است به وضوح نشاندهنده وخامت بحران آب در ایران است [3].

آب در صنایع

برداشت آب توسط صنایع مختلف برای مصارفی همچون انجام فرایندها، ساخت محصولات مختلف، شستشو، رقیق کردن محلولها و مایعات، خنک سازی، مصارف بهداشتی و… صورت می‌پذیرد که این امر وابسته به نوع صنعت متفاوت میباشد. از میان صنایع با مصرف آب بالا میتوان به صنایع غذایی، کاغذ سازی، نیروگاهها، صنایع شیمیایی و پتروشیمی یا تولید فلزات اساسی اشاره نمود که تقریبا 90 درصد از کل آب برداشت شده توسط صنایع در کشورهای مختلف را در برمیگیرد. با توجه به اهمیت مدیریت منابع آب و حفظ آن، در کشورهای پیشرفته دنیا علیرغم گسترش و توسعه صنایع هر ساله میزان برداشت آب از منابع آب شیرین و قابل شرب کاسته میشود که یکی از دلایل اصلی آن را میتوان جایگزین کردن منابع آب صنایع توسط آبهای تخریب شده و منابع غیر آشامیدنی دانست.

میزان مصرف آب توسط صنایع مختلف کشور در سال 1390 [1].

آب تخریب شده

آب یک منبع تجدید پذیر است که خدمات بسیار ضروری به انسانها ارائه میدهد. آب بطور مداوم توسط چرخه آب بازسازی میشود. هنگامی که مصرف یا تغییر داده شدن آب سریعتر از روند بازسازی آن باشد، تخریب خواهد شد (آبهای تخریب شده را میتوان کم ارزش یا تنزل یافته نیز نامید). تخریب آبهای شیرین زمانی اتفاق میافتد که خواص فیزیکی، شیمیایی یا زیستی آب به گونهای باشد که برای طبیعت یا موجودات زنده از جمله انسان مضر و خطرناک به شمار آید. توزیع متغیر منابع آب در جهان، روند رو به رشد جمعیت و در نتیجه افزایش میزان مصرف آب، افزایش میزان ایجاد زباله، پساب و آلودگی و… تخریب آب را به یک نگرانی مهم اجتماعی و زیست محیطی تبدیل نموده است. مهمترین دلایل تخریب آب را میتوان مواردی همچون شور شدن بیش از اندازه، افزایش غلظت ترکیبات شیمیایی آلی و معدنی، افزایش میزان جامدات معلق در آب، افزایش دما، حضور بیش از حد مجاز پاتوژنها، میکروبها و گونههای زیستی مضر و… دانست.

عکس هوایی گرفته شده از دریاچه ایری[1] (چهارمین دریاچه بزرگ در آمریکای شمالی) در سال 2011 که نشان دهنده بهوجود آمدن حجم عظیمی جلبک سمی در این دریاچه و تخریب آب شیرین آن در نتیجه افزایش غلظت نیترات و فسفات ناشی از سرازیر شدن پساب زمینهای کشاورزی میباشد [4].

————————-

[1] Lake Erie

استفاده مجدد از آبهای تخریب شده

کمبود منابع آب شیرین در دسترس و همچنین افزایش رقابتی نیاز به آب توسط صنایع، موجب ایجاد یک جنبش جهانی برای استفاده از منابع آب جایگزین، در صنایع مختلف گردیده است. یکی از اصلیترین منابع در این حوزه، آبهای تخریب شده میباشند. بر همین اساس، امروزه، خصوصا در کشورهای پیشرفته، تلاش بر این است که واحدهای صنعتی جدید به ویژه صنایعی که نیاز شدیدی به آب دارند (مثلا نیروگاهها)، در مکانی نزدیک به این منابع ساخته شوند تا برخی هزینههای جانبی مانند نیاز به انتقال آب به حداقل برسند. منابع اصلی آب تخریب شده را میتوان آبهای آلوده زیرزمینی، پساب واحدهای تصفیه فاضلاب شهری، آب فرایند یا پساب واحدهای صنعتی، پساب آبیاری زمینهای کشاورزی، شورآبها، پساب معادن (مخصوصا زغال سنگ)، آب تولید شده[1] در صنایع نفتی و پتروشیمی، سیلابهای هدایت شده و… دانست. آبهای تخریب شده قبل از استفاده در صنایع مختلف باید با انجام فرایندهایی به کیفیت مورد نظر برای هر واحد صنعتی رسانیده شود که این امر مستلزم استفاده از ابزارها و فناوریهای نوین میباشد. استفاده مجدد از آبهای تخریب شده، میتواند برای مقاصد گوناگونی از جمله استفاده برای آبیاری محصولات کشاورزی، خوراک احشام، استفاده آشامیدنی و غیر آشامیدنی در مجامع شهری، احیای منابع آب زیرزمینی و تالابها، ساخت تفرجگاهها (دریاچه مصنوعی و تولید برف مصنوعی)، تولید انرژی زمین گرمایی و از همه مهمتر استفاده در صنایع مختلفی مثل صنایع غذایی، صنایع شیمیایی، صنایع با فناوری بالا (تولید پردازنده های سیلیکونی یا مواد نیم رسانا) و بهویژه استفاده در صنایع نیروگاهی به عنوان آب مورد استفاده در سیستم خنک سازی و برجهای خنک کننده و… صورت پذیرد. هرکدام از این کاربردها نیازمند استانداردهای کیفیتی مختص خود میباشند.

یک دریاچه مصنوعی که برای جمعآوری آب باران، سیلابها و پسابهای صنعتی و کشاورزی ایجاد شده است؛ آب جمعآوری شده جهت استفاده به واحد صنعتی مجاور که کارخانه تولید اسید باتری است، منتقل میشود [5].

فناوریهای موجود جهت استفاده از آبهای تخریب شده به عنوان منبع آب جایگزین

فناوریهای موجود برای استفاده از آبهای تخریب شده که عمدتا زیرمجموعه فرایندهای تصفیه قرار میگیرند، به دو دسته فناوریهای تجاری شده و فناوریهای در حال توسعه تقسیم بندی میشوند و در مراحل مختلفی از چرخه تصفیه آب موجود در صنایع (تصفیه[2]، پیش تصفیه[3] و پس تصفیه[4]) مورد استفاده قرار میگیرند.

از جمله متداولترین فناوریهای تجاری شده میتوان به موارد زیر اشاره نمود:

عریان سازی به وسیله هوا[5] توسط گرانولِ کربنِ فعال در فاز بخار [6] جهت حذف ترکیبات آلی فرار.
عریان سازی توسط اکسیداسیون گرمایی در فاز بخار[7] جهت حذف ترکیبات آلی فرار.
گرانول کربن فعال در فاز مایع جهت حذف ترکیبات آلی فرار و غیر فرار، حذف آفتکشها و حذف ضمنی بخشی از COD [8] و BOD [9].
تصفیه زیستی بهصورت هوازی[10] جهت حذف ترکیبات آلی، آمونیاک و حذف ضمنی بخشی از COD و BOD.
تصفیه زیستی به صورت غیرهوازی[11] جهت حذف بسیاری از ترکیبات آلی، و حذف ضمنی بخشی از COD و BOD و حذف آنیونهای آرسنات[12]، کرومات[13]، سلنات[14]، سلنیت[15]، پرکلرات[16] و نیترات[17].
تبادل یون با آنیون بازی قوی[18] جهت حذف آنیونهای آرسنات، کرومات، سلنات، سلنیت، پرکلرات، نیترات، فسفات[19] و فلورید[20].
تبادل یون با عوامل کمپلکس کننده[21] جهت حذف فلزات یونی مانند مس، نیکل، کادمیم، کروم و… .
ته نشین سازی[22] جهت حذف فلزات یونی مانند مس، نیکل، کادمیم، کروم، حذف آنیونهای آرسنات، کرومات، سلنیت، فسفات و فلورید.

به طور کلی این فناوریها در حال حاضر و با توجه شرایط موجود به عنوان فناوریهای معمولی شناخته میشوند و در دسته فناوریهای نوین قرار ندارند و در ادامه به مهمترین فناوریهای نوین تجاری شده یا در حال توسعه اشاره خواهد شد.

6.1. فناوری تقطیر غشایی^[23] یا نمک زدایی حرارتی^[24]

تقطیر غشایی در اصل یک فرایند جداسازی از نوع میکروفیلتراسیونِ مبتنی بر گرما است که در آن فقط مولکول‌هایی که در حالت بخار هستند اجازه عبور از یک غشای آبگریز متخلخل را خواهند داشت. این فناوری بر مبنای اختلاف فشار بخار موجود بین دو سمت غشاء آبگریز عمل میکند و نیاز به گرم شدن آب تا نقطه جوش ندارد (شکل 5). با توجه به اینکه فشار هیدروستاتیک مورد نیاز برای تقطیر غشایی کمتر از فشار لازم برای فرایندهای غشایی مبتنی بر فشار، مانند اسمز معکوس است و همچنین ارزانتر بودن غشاهای مورد استفاده، فناوری تقطیر غشایی به عنوان یک رقیب جدی برای اسمز معکوس به شمار میآید.

نحوه عملکرد کلی فناوری تقطیر غشایی با استفاده از غشاء میکروفیلتراسیون [6].

این فناوری انرژی گرمایی را (که میتواند گرمای هدر رفته در یک واحد صنعتی مخصوصا نیروگاههای حرارتی یا گرمای خورشید باشد) برای انجام یک فرایند غشایی به کار میگیرد و قادر است نمکها و دیگر جامدات محلول در آب را از منابع آبی همچون آب دریا، شورآبها و دیگر انواع آبهای تخریب شده جدا نماید. تقطیر غشایی به ویژه برای تامین آب برجهای خنک کننده در واحدهای نیروگاهی مفید است و قادر است بدون صرف هیچ هزینه مازادی برای انرژی، آب را نمک زدایی کند. با استفاده از این فناوری بسیاری از نیروگاههایی که در مناطق نیمه خشک هستند، میتوانند با جایگزین نمودن منابع آب خود همچنان از سیستم خنک کننده مرطوب استفاده نمایند و بسته به محل جغرافیایی قرار گرفتن نیروگاه، میتواند مصرف آب شیرین در نیروگاه را بین 30 تا 100 درصد کاهش بدهد.

6.2. تقطیر غشایی مجهز شده به نانولوله های کربنی[25]

تحقیق و پژوهش بر روی فناوری تقطیر غشایی منجر به پیدایش نسل جدیدی از این فناوری با استفاده از نانولولههای کربنی گردیده است که قرار است تا اوایل سال 2016 به صورت تجاری وارد بازار شود. غشاهایی که نانولولههای کربنی در ساختار آنها به دام افتاده[26] است میتوانند با فیلتراسیون آبهای شور، آب خالص تولید نمایند و همچنین به عنوان یک فناوری پیشرفته به استفاده از آبهای تخریب شده در صنایع کمک شایانی بنمایند. استفاده از نانولولههای کربنی در ساختار غشاهای مورد نیاز فناوری تقطیر غشایی، میتواند نیاز به انرژی در این فناوری را تا حد زیادی کاهش داده و با افزایش کارایی سیستم، این فناوری را به عنوان یک رقیب اساسی برای فرایند اسمز معکوس معرفی کند. آب خروجی از این سیستم میتواند به صورت مستقیم و بدون نیاز به فرایندهای تصفیهای دیگر به عنوان آب ورودی به صنایع مختلف مورد استفاده قرار گیرد. سازوکار عمل این فناوری در شکل زیر نشان داده شده است:

سازوکار عمل فناوری تقطیر غشایی مجهز شده به نانولولههای کربنی و تاثیر نانولوله کربنی بر عملکرد سیستم [7].

——————————————————

[1] Produced water

[2] Treatment

[3] Pre-Treatment

[4] Post-Treatment

[5] Air stripping

[6] Vapor-phase Granular Activated Carbon (VGAC)

[7] Vapor-phase Thermal Oxidation

[8] Chemical Oxygen Demand (COD)

[9] Biochemical Oxygen Demand (BOD)

[10] Aerobic biological treatment

[11] Anerobic biological treatment

[12] Arsenate (AsO₄^3-)

[13] Chromate (CrO₄^2-)

[14] Selenate (SeO₄^2-)

[15] Selenite (SeO₃^2-)

[16] Perchlorate (ClO₄^1-)

[17] Nitrate (NO₃^1-)

[18] Strong-base anion ion exchange

[19] Phosphate (PO₄^3-)

[20] Fluoride (F^–)

[21] Chelating ion exchange

[22] Precipitation

[23] Membrane Distillation (MD)

[24] Thermal Desalination

[25] Carbon Nanotube–Enabled Membrane Distillation (CNIM-MD)

[26] Immobilized

6.3. پایش پیشرفته غشایی اسمز معکوس^[1]؛

این فناوری یکی دیگر از فناوریهای نوین برای استفاده مجدد از آب تخریب شده در صنایع مختلف میباشد که بر مبنای فرایند اسمز معکوس عمل کرده و قادر است حداکثر تا 80 درصد نیاز صنایع به منابع آب شیرین را کاهش دهد. با توجه به اینکه رسوب مواد معدنی در غشاهای اسمز معکوس باعث کاهش افت سرعت جریان و آسیب جدی به غشا میشود، استفاده از فرایند اسمز معکوس جهت استفاده مجدد از آب تخریب شده با محدودیت جدی مواجه است. فناوری مورد بحث با پایش مستقیم و بلادرنگ^[2] غشاهای اسمز معکوس، استفاده از این غشاها را برای استفاده مجدد از آب تخریب شده ممکن میسازد. همچنین قادر است، با تغییر جهت جریان ورودی، فرایند خود تمیز شوندگی^[3] غشاها را نیز به صورت خودکار انجام دهد و بدین ترتیب هزینههای عملیاتی (مثل نیاز به تعویض زود هنگام غشا) را نیز کاهش دهد. در اصل در این فناوری، برای پایش آنی غشاهای اسمز معکوس، حسگرهایی در محفظه غشاء قرار میگیرند که قادرند مؤلفههایی مانند TDS [4] و… را که نشان دهنده امکان ایجاد رسوب هستند، اندازهگیری نمایند. اطلاعات حسگر به واحد پردازش دادهها در سیستم پایش غشایی ارسال می‌شود تا در آنجا با استانداردهای تعریف شده برای عملکرد سیستم مقایسه شوند. در صورتی که مقادیر اندازهگیری شده بیش از مقدار استاندارد تعیین شده برای فعالیت غشاء باشد، سیستم به صورت اتوماتیک جهت جریان را تغییر میدهد تا عملیات شستشوی غشاء صورت پذیرد. این سیستم برای هر واحد غشایی اسمز معکوس به صورت جداگانه عمل مینماید و بدین ترتیب فعالیت کلی سیستم به تعویق نخواهد افتاد.

شمای کلی از سیستم پایش پیشرفته اسمز معکوس و نحوه عملکرد سازوکار خود تمیز شوندگی با تغییر خودکار جهت جریان برای تمیز کردن غشای مورد استفاده [8].

——————————————————————————————-

[1] Reverse Osmosis Advanced Membrane Monitoring

[2] Real-time

[3] Self-cleaning

[4] Total Dissolved Solids (TDS)

6.4.فناوری نانوحباب (نانوکویتاسیون) در تصفیه آب

نانوحباب‌ها حباب‌های گازی بسیار ریزی هستند که قطر آن‌ها معمولاً کمتر از 200 نانومتر می‌باشد. این حباب‌ها به علت اندازه بسیار کوچک ویژگی‌های منحصر به فردی دارند،

از جمله ویژگی‌های نانوحباب‌ها عبارتند از:
– پایداری طولانی‌مدت: نانوحباب‌ها در مایعات به‌خوبی پایدار می‌مانند و به سطح آب نمی‌آیند.
– حفظ گاز: این حباب‌ها گازهای محلول مانند اکسیژن و هوا را برای مدت طولانی حفظ می‌کنند.
– تولید رادیکال‌های آزاد: نانوحباب‌ها در فرآیند تجزیه قادر به تولید رادیکال‌های آزاد هستند که می‌تواند به نابودی آلاینده‌ها کمک کند.
کاربردها: نانوحباب‌ها در صنایع مختلفی است، مانند:
– تصفیه آب: بهبود کیفیت آب و حذف آلاینده‌ها.
– کشاورزی: افزایش میزان اکسیژن محلول در آب برای رشد بهتر گیاهان.
– پزشکی: در برخی از روش‌ها به عنوان حامل دارو.

تخمین هزینه ها

هزینه راه اندازی سیستم تقطیر غشایی در مقیاس صنعتی و بسته به ظرفیت مورد نیاز بین 50 هزار دلار برای واحدهای صنعتی کوچک تا بیش از 2 میلیون دلار برای صنایع بزرگی مانند نیروگاهها خواهد بود. در مواردی با توجه به میزان صرفه جویی در آب و کاهش هزینهها بر اثر استفاده از این سیستم، در بلند مدت مقرون به صرفه به نظر میرسد. بر اساس براوردهای انجام شده، برای سیستم تقطیر غشایی مجهز شده به نانو لوله‌های کربنی نیاز به پرداخت 10 الی 20 درصد هزینه بیشتر از سیستمهای تقطیر غشایی معمولی خواهد بود. همچنین استفاده از فناوری اسمز معکوس مجهز به سیستم پایش پیشرفته نیز به هزینهای 5 الی 15 درصد بیشتر از سیستمهای اسمز معکوس معمولی نیاز دارد.

شرکتهای ارائه دهنده سیستمهای مبتنی بر فناوریهای نوین جهت استفاده از آبهای تخریب شده در مقیاس صنعتی

در حوزه ساخت دستگاههای تقطیر غشایی شرکتهای مختلفی در سراسر دنیا فعال هستند که از میان آنها میتوان به موارد زیر اشاره نمود:

شرکتAquaver فعالیت اصلی خود را روی ساخت و فروش دستگاههای تقطیر غشایی برای استفادههای گوناگون قرار داده است و تمرکز آن بر روی ارائه دستگاههای تقطیر غشایی برای مصارف آشامیدنی میباشد. یک نمونه از محصولات تجاری این شرکت در شکل 8 قابل مشاهده است:

دستگاه تقطیر غشایی ساخته شده توسط شرکت Aquaver که در مقیاس تجاری در دسترس میباشد [9].

یکی از شرکتهایی که در حوزه ساخت دستگاههای تقطیر غشایی فعالیت دارد، شرکت Memsys است که فناوری آن بر مبنای استفاده از غشای نانوساختاری است که حقوق معنوی استفاده از آن را در انحصار خود دارد و بر اساس آن فرایند تقطیر غشایی چند منظوره را تحت شرایط خلاء طراحی نموده است. ساختار غشای مورد استفاده به گونهای است که قادر به حذف تقریبا تمام گروهها از آب بوده و یک ساختار یکپارچه را به ارمغان آورده است.

یک ماژول تقطیر غشایی ساخته شده توسط شرکت Memsys؛ در مصارف صنعتی با مقیاس بزرگتر تعداد زیادی از این ماژولها در کنار یکدیگر قرار خواهند گرفت [10].

شرکت IDE-Tech یکی از شرکتهای فعال در ارائه دستگاههای تقطیر غشایی برای پروژههای بزرگ نمک زدایی آب دریا، در مصارف صنعتی و آشامیدنی میباشد و در این راستا چندین پروژه را به اتمام رسانده است. از میان این پروژه‌ها میتوان به بزرگترین واحد تصفیه آب شور دریا در چین اشاره نمود که آب مورد نیاز نیروگاه Tianjin را تامین مینماید.

بزرگترین پروژه شیرین سازی آب دریا در چین جهت استفاده در نیروگاه حرارتی Tianjin که با استفاده از فناوری تقطیر غشایی صورت گرفته است [11].

در حوزه ساخت سیستمهای اسمز معکوس با پایش غشایی پیشرفته هم تحقیقات گستردهای انجام شده است و در این راستا محصولاتی به بازار ارائه گردیده است. یکی از فعالترین شرکتها در این زمینه شرکت Lenntech می‌باشد که سیستم پایش غشایی پیشرفته را به همراه سیستمهای اسمز معکوس به مشتریان ارائه مینماید.

سیستم فیلتراسیون اسمز معکوس با پایش غشایی پیشرفته ساخت شرکت Lenntech [12].

موسسه آمریکایی EPRI [1] را میتوان یکی از مهمترین و بزرگترین فعالان در حوزه فناوریهای نوین مربوط به حوزه آب و انرژی دانست. این موسسه سرمایه گذاریهای کلانی در بخشهای مختلف تحقیقاتی و صنعتی انجام میدهد که حاصل آن ایجاد چندین فناوری نوین و پیشرفته در مقیاس تجاری است. یکی از مهمترین نقاط تمرکز این موسسه استفاده از آبهای تخریب شده برای مصارف صنعتی است و در همین راستا این شرکت در زمینه بهبود فناوری تقطیر غشایی و همچنین سیستم پایش غشایی پیشرفته نیز سرمایه گذاریهایی انجام داده است که موجب استفاده از نانولولههای کربنی در تقطیر غشایی و همچنین ساخت دستگاه پایش غشایی پیشرفته در دانشگاه UCLA [2] گردیده است [13].

بازار داخلی

علیرغم پتانسیل علمی و صنعتی بالای موجود در داخل کشور، تاکنون به فناوریهای استفاده مجدد از آبهای تخریب شده پرداخته نشده و تنها حوزهای که تحقیقات اندکی روی آن صورت گرفته، فناوری تقطیر غشایی میباشد که حاصل آن یک ثبت اختراع [14] و چند مقاله و پایان نامه (بیشتر با جنبه علمی) میباشد.

نتیجهگیری

با توجه به شرایط کنونی و بحران آب ایجاد شده در سراسر دنیا و به خصوص کشور ایران، یافتن منابع آب جایگزین و استفاده از آنها برای تامین آب مورد نیاز بخشهای مختلف از جمله صنایع از اهمیت ویژهای برخوردار است. در این راستا استفاده از فناوریهای نوین جهت بهبود و افزایش بهرهوری منابع آب و همچنین جهت استفاده مجدد از منابع آب تخریب شده، نقش غیر قابل انکاری خواهند داشت. آبهای تخریب شده انواع گوناگونی دارند که میتوان مهمترین آن را آبهای شور دانست که منابع زیادی از آنها در دسترس است و میتوانند به عنوان یک منبع آب جایگزین، شیرین سازی شده و مورد استفاده قرار گیرند.