برخی از محصولات نانویی سهم بالایی از بازار داخلی را به خود اختصاص داده‌اند. در این گزارش به بررسی چند محصول پرفروش ایرانی و دلایل استقبال ازآنها پرداخته می‌شود. شیرآلات بهداشتی، دوده صنعتی، پلی‌اتیلن مشکی، نانوکاتالیست‌ها، محصولات اپتوالکترونیک و ظروف آنتی‌باکتریال آشپزخانه در لیست محصولات پرفروش نانویی ایران هستند.
اینفوگرافی ارائه‌شده در زیر فهرست محصولات پرفروش نانو با سهم فروش بیش از یک درصد از کل بازار را در سال 1402 نشان می‌دهد. در این گزارش، به تحلیل دلایل استقبال از۶ محصول نانویی پرفروش یعنی شیرآلات بهداشتی نانویی، دوده صنعتی، پلی‌اتیلن مشکی، نانوکاتالیست‌ها، محصولات اپتوالکترونیک و ظروف آنتی‌باکتریال آشپزخانه می‌پردازیم.
۱. شیرآلات بهداشتی
لایه‌نشانی نانویی شیرآلات بهداشتی موجب بروز ویژگی‌هایی می‌شود که این محصولات را برای مصرف کننده جذاب می‌کند. همین ویژگی‌ها نیاز مصرف کننده را برآورده کرده و شانس فروش این محصولات را افزایش می‌دهد:
خواص ضد باکتری و بهداشت بالا: پوشش‌های نانویی می‌توانند از رشد میکروب‌ها و باکتری‌ها جلوگیری کنند که در محیط‌های بهداشتی بسیار مهم است.
افزایش مقاومت در برابر خوردگی و رسوب‌گیری: فناوری نانو باعث افزایش طول عمر شیرآلات و کاهش هزینه‌های نگهداری می‌شود.
زیبایی و دوام: استفاده از پوشش‌های نانویی باعث درخشش بیشتر و کاهش تغییر رنگ در طول زمان می‌شود. لایه‌نشانی نانویی موجب تنوع رنگ در محصولات شیرآلات بهداشتی شده است.
۲. دوده صنعتی (کربن بلک)
فناوری نانو باعث بهبود خواص دوده صنعتی (کربن بلک) شده و کاربردهای آن را در صنایع مختلف گسترش داده است. ارتقاء کیفیت دوده موجب شده تا صنایع مختلفی از این دوده‌ها در محصولات خود استفاده کنند:
کاربرد گسترده در صنعت لاستیک‌سازی: بیشترین استفاده از کربن بلک در تولید تایرهای خودرو است که بهبود خواص مکانیکی و افزایش طول عمر لاستیک را به همراه دارد.
بهبود ویژگی‌های رسانایی و استحکام در پلیمرها: نانوذرات کربن بلک در ترکیب با پلیمرها باعث بهبود مقاومت الکتریکی و مکانیکی مواد می‌شود.
افزایش استفاده در رنگ‌ها و جوهرها: این ماده به دلیل خاصیت افزایش عمق رنگ و پایداری در برابر نور، در صنعت چاپ و تولید پوشش‌های صنعتی مورد توجه قرار گرفته است.
افزایش مصرف در باتری‌های لیتیوم-یونی: نانوذرات کربنی برای افزایش رسانایی و بهبود عملکرد الکترودها در باتری‌ها استفاده می‌شوند.
۳. پلی‌اتیلن مشکی (حاوی نانو مواد)
پلی‌اتیلن مشکی به دلیل حضور نانومواد، از مقاومت بالایی در برابر اشعه ماورای بنفش (UV)، حرارت و تنش‌های محیطی برخوردار است. این ویژگی، آن را برای صنایع لوله‌کشی، بسته‌بندی، خودروسازی و کشاورزی ایده‌آل می‌کند. نانوذرات افزوده‌شده، استحکام مکانیکی و ماندگاری این پلیمر را افزایش داده و از ترک‌خوردگی و پوسیدگی جلوگیری می‌کنند. همچنین، خواص آنتی‌استاتیک و مقاومت شیمیایی به کاربری آن در صنایع پیشرفته کمک می‌کند. با کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری، پلی‌اتیلن مشکی نانویی به گزینه‌ای پایدار و اقتصادی تبدیل شده است که در زیرساخت‌های مدرن نقش کلیدی دارد. در ذیل برخی ویژگی‌های بهبود یافته پلی‌اتیلن تشریح شده است:
مقاومت بیشتر در برابر اشعه UV: نانوذرات افزوده شده به پلی‌اتیلن مشکی باعث افزایش مقاومت در برابر نور خورشید و جلوگیری از تخریب سریع مواد می‌شود.
کاربرد وسیع در لوله‌کشی و انتقال آب: این نوع پلی‌اتیلن در صنایع آب و فاضلاب به دلیل استحکام بالا و عمر طولانی استفاده می‌شود.
کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری: به دلیل مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی و خوردگی، استفاده از این ماده هزینه‌های مربوط به تعمیر را کاهش می‌دهد.
افزایش استفاده در صنعت بسته‌بندی: با توجه به دوام بالای این پلیمر، در بسته‌بندی‌های مقاوم و ایمن کاربرد دارد.
۴. نانوکاتالیست‌ها (نفت و گاز، خودرو، فولاد)
نانوکاتالیست یکی از حوزه‌هایی است که به شدت در ایران رشد کرده و به کمک صنایع داخلی آمده است، در حال حاضر تعداد قابل توجهی از خودروهای داخلی از نانوکاتالیست ایرانی بهره‌مند هستند. در ادامه به مزیت‌هایی که فناوری‌نانو برای بخش کاتالیست به ارمغان آورده پرداخته می‌شود:
افزایش کارایی فرآیندهای شیمیایی: نانوکاتالیست‌ها سرعت و بازده واکنش‌های شیمیایی را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهند. پتروشیمی‌ها از مهمترین مشتریان نانوکاتالیست‌های ایرانی هستند.
کاهش مصرف انرژی: استفاده از نانوکاتالیست‌ها در صنایع نفت و گاز، خودرو و فولاد باعث کاهش مصرف انرژی و کاهش هزینه‌های تولید می‌شود.
کاهش آلودگی محیط‌زیست: برخی از نانوکاتالیست‌ها موجب کاهش آلاینده‌های منتشرشده از صنایع می‌شوند. همچنین در مبدل‌های کاتالیستی، وجود نانوکاتالیست به کاهش آلودگی هوای شهری کمک شایانی می‌کنند.
توسعه کاربردها در پیل‌های سوختی و انرژی‌های تجدیدپذیر: نانوکاتالیست‌ها نقش مهمی در بهبود عملکرد پیل‌های سوختی و تولید انرژی سبز دارند.
۵. محصولات اپتوالکترونیک
فناوری نانو با بهبود ویژگی‌های نوری، الکتریکی و مکانیکی، تحولی بزرگ در حوزه اپتوالکترونیک ایجاد کرده است. برخی از مهمترین دلایل اقبال به محصولات اپتوالکترونیک نانویی عبارتند از:
افزایش کاربرد در فناوری‌های پیشرفته: این محصولات در صنایع مخابرات، نمایشگرها و حسگرهای نوری استفاده می‌شوند.
بهبود کارایی و کاهش مصرف انرژی: فناوری نانو موجب افزایش بازده و کاهش مصرف انرژی در دیودهای نوری (LED) و سلول‌های خورشیدی شده است.
پیشرفت در حوزه تصویربرداری پزشکی: نانوفناوری در اپتوالکترونیک امکان توسعه حسگرهای تصویری دقیق‌تر و باکیفیت‌تر را فراهم کرده است.
کاربرد در فناوری‌های امنیتی: نانومواد اپتوالکترونیکی در سنسورهای امنیتی و سیستم‌های تشخیص هویت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
۶. ظروف آنتی‌باکتریال آشپزخانه
فناوری نانو با ایجاد پوشش‌های نانومتری و ترکیبات آنتی‌باکتریال، تحولی اساسی در بهداشت و ایمنی ظروف آشپزخانه ایجاد کرده است. مهمترین دلیل اقبال به این محصولات شامل موارد زیر است:
افزایش آگاهی مصرف‌کنندگان از بهداشت و سلامت: مردم تمایل بیشتری به استفاده از ظروفی دارند که خطر آلودگی‌های میکروبی را کاهش دهند.
قابلیت حذف بو و لکه: نانوپوشش‌های به‌کاررفته در این ظروف باعث جلوگیری از جذب بوها و لکه‌ها می‌شوند.
دوام و استحکام بیشتر: این ظروف در برابر ضربه و خش مقاوم‌تر هستند و عمر بیشتری دارند.
رشد صنعت تولید لوازم خانگی: افزایش تولید لوازم خانگی در داخل کشور، موجب افزایش تقاضا برای ظروف با ویژگی‌های آنتی‌باکتریال شده است.
دلایل استقبال از محصولات نانویی پرفروش، ترکیبی از نیازهای صنعتی، بهبود کیفیت، کاهش هزینه‌ها و افزایش بهداشت عمومی است. محصولاتی مانند شیرآلات بهداشتی، دوده صنعتی، پلی‌اتیلن مشکی، نانوکاتالیست‌ها، محصولات اپتوالکترونیک و ظروف آنتی‌باکتریال به دلیل کارایی بالا، تأثیر مثبت در محیط‌زیست و کاهش هزینه‌های مصرف‌کننده، بیشترین سهم از بازار را به خود اختصاص داده‌اند. با توجه به رشد سریع فناوری نانو، پیش‌بینی می‌شود که این روند در آینده نیز ادامه یابد و سهم این محصولات در بازار جهانی افزایش یابد.
