با توجه به فضای رقابتی امروزه بسیاری از شرکتهای بزرگ به دنبال همکاری با شرکتهای نوپای نوآور هستند. در این میان یکی از راه های ارتباط با شرکتهای نوپا، راه اندازی شتابدهنده های شرکتی است که در ادامه توضیحات لازم در مورد آنها ارائه شده است.
شتاب دهنده شرکتی
شتاب دهنده ها یکی از نهادهایی (برنامه ها ) هستند که به دنبال حمایت از شرکتهای نوپا هستند. با توجه به موفقیت قابل توجه شتاب دهنده های اولیه در طی سالهای اخیر تعداد شتاب دهنده ها روند صعودی قابل توجهی داشته است. نقطه اوج افزایش تعداد شتاب دهنده‌ها سال 2010 است که علت آن نیز گرایش شرکتهای بزرگ برای راه اندازی شتاب دهنده های خاص خودشان است. در واقع شرکتها بزرگ با درک این نکته که برای حفظ جایگاه رقابتی خود نیازمند انعطاف پذیری و چابکی شرکتهای نوپا هستند بنابراین در راستای ارتباط با شرکتهای نوپا، شتاب دهنده هایی را با مالکیت شرکت خود راه اندازی کردند که امروزه با عنوان شتاب دهنده های شرکتی شناخته می شوند. براساس آمار ارائه شده در پایگاه داده شتاب دهنده های شرکتی تا امروز، 79 شتاب دهنده شرکتی در سراسر دنیا وجود دارد که 71 مورد از آنها فعال هستند. البته برخی از منابع تعداد شتاب دهنده های شرکتی را بیشتر از این و حدود 120 مورد ذکر کرده اند.
شتاب دهنده های شرکتی برخلاف سرمایه گذاران ریسک پذیر شرکتی، فقط حمایت های مالی مستقیم وغیرمستقیم به شرکتهای نوپا ارائه نمی کنند بلکه آنها دارای مدلهای حمایتی جامع تری برای پشتیبانی از شرکتهای نوپا هستند. از جمله حمایت های مذکور می توان به فراهم کردن فضای اداری برای فعالیت شرکت ها، ارائه مشاوره ها و تعیین منتورهای تخصصی برای هر شرکت نوپا، شبکه سازی و همچنین برگزاری رویدادهایی به منظور معرفی ایده و طرح شرکت های نوپا به سرمایه گذاران اشاره کرد.
باید توجه داشت شتاب دهنده های شرکتی، خاص صنعت فناوری اطلاعات یا هر صنعت دیگری نیستند، بلکه شتاب دهنده ها می تواند در صنایع مختلف فعالیت کند. علاوه بر این یک شرکت می تواند در کشورها و شهرهای مختلف شتاب دهندههای خاص خودش را راه اندازی کند. به عنوان مثال شرکت مایکروسافت در هفت شهرِ اروپا، آسیا، آمریکای شمالی و خاورمیانه شتاب دهنده دارد و یا شرکت گوگل در سه کشور آمریکای لاتین شتاب دهنده دارد. شتاب دهنده های شرکتی همانند شتاب دهنده های معمولی (غیرشرکتی) دارای برنامه های حمایتی با محدودیت زمانی هستند و در اغلب این شتاب دهنده‌ها برای یک دوره زمانی 6-3 ماهه از شرکت های نوپا و صاحبان ایده حمایت می شود.
در مورد هدف شرکتهای بزرگ از راه اندازی شتاب دهنده‌ها، نکات متعددی ذکر شده اند که از جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد: دستیابی به نوآوری‌های بیرونی، تحریک و دستیابی به نوآوری در شرکت بزرگ از طریق تعامل با شرکتهای نوپای کارآفرین، نوسازی فرهنگ شرکت بزرگ و جذب استعدادها است. با این حال شرکت های بزرگ برای دستیابی به اهداف مذکور دو رویکرد جداگانه را میتواند اتخاذ کنند: اول، راهاندازی شتاب دهنده مخصوص شرکت خود و دوم، همکاری با یک شتاب دهنده مستقل بیرونی مانند تکاستار. علاوه بر این رویکرد سومی نیز وجود دارد که در آن شرکت های بزرگ با همکاری یکدیگر و به صورت مشترک یک شتاب دهنده راه اندازی می کنند.
جدول 1: نمونه از چند شتاب دهنده شرکتی
کانباچ و استوبنر (2016) در مطالع های به بررسی 13 شتاب دهنده شرکتی پرداختند و به این نتیجه رسیدند که شتاب دهنده ها را می توان براساس دو بعد اهداف و پیکربندی شتابدهنده از هم تفکیک کرد. آنها معتقد بودند که در زمان راه اندازی یک شتاب دهنده باید این دو بعد و مولفه های آنها توجه شود. در ادامه به صورت مختصر این ابعاد توضیح داده می شوند.
هدف تاسیس شتاب دهنده
به طورکلی هدف شرکتها از راهاندازی شتابدهنده را میتوان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
1. مالی: در واقع شرکتهای بزرگ با این دیدگاه که ورود شرکتهای نوپا در زنجیره ارزش آنها، منجر به ایجاد ارزش بیشتر و متعاقباً درآمد مالی بیشتر برایشان می گردد، به دنبال راه اندازی شتاب دهنده هستند.
2. استراتژیک: از دیدگاه استراتژیک هدف شرکت ها دارای ابعاد مختلف است. به طور کلی مهمترین اهداف استراتژیک شرکت ها از راه اندازی شتاب دهنده عبارت‌اند از: دستیابی به درک و شناخت درست از روند بازار و فناوری موجود و مسیر توسعه آنها، توسعه و یکپارچه سازی بیشتر محصولات و خدمات شرکتهای نوپا (و ورود آن به زنجیره ارزش شرکت بزرگ)، ارزیابی محصولات و خدمات نوآورانه ای که پتانسیل تحول کسب وکار فعلی شرکت بزرگ را دارند، ایجاد روحیه و فرهنگ کارآفرینی در شرکت بزرگ، کسب شهرت و اعتبار به خاطر همکاری با شرکتهای نوپای چابک و انعطافپذیر و بهبود روابط داخلی و خارجی با دیگر شرکتها.
تمرکز شتاب دهنده ها
یکی از نکات دیگری که در زمان راه اندازی شتاب دهنده ها باید به آن توجه داشت، تمرکز برنامه مورد نظر است که خود این بعد دارای مولفه های متعدد است که در ادامه به آنها اشاره شده است.
1. منبع فرصت: شتاب دهنده ها از نظر منبع خلق فرصت با هم تفاوت دارند. در واقع برخی از شتابدهنده ها متمرکز بر فرصت ها و ایده های بیرون از شرکت بزرگ هستند و برخی دیگر نیز متمرکز بر ایده های و فرصت های داخلی شرکت بزرگ هستند.
2. منطق استراتژیک: از منظر منطق استراتژیک، شتابدهنده ها اکتشافی یا بهره بردار هستند. شتاب دهنده های اکتشافی به دنبال شناسایی روند بازار و توسعه محصول و همچنین شناسایی شرکتهای نوپا کارآفرین هستند. شتاب دهنده های بهره بردار به دنبال استفاده از مزیت های شرکت بزرگ در راستای توسعه شرکتهای نوپا هستند. البته یک شتاب دهنده ممکن است همزمان هر دو رویکرد اکتشافی و بهره بردار را داشته باشد.
3. صنعت مورد توجه: با توجه به حوزه فعالیت شرکت های بزرگ، برخی از شتابدهنده فقط از ایده‌ها و شرکت های نوپای فعال در یک صنعت خاص حمایت می کنند که این مورد در صنعت فناوری اطلاعات فراوان است. اما در مقابل برخی دیگر از شتاب دهنده محدود به یک صنعت خاص نیستند و از شرکت های نوپا در صنایع مختلف حمایت می کنند.
4. اخذ سهام: از نظر دریافت سهام، شتاب دهنده ها به دو دسته تقسیم می شوند. برخی از شتاب دهنده‌ها از ابتدای حمایت از شرکتهای نوپا برای جبران هزینه های حمایت، درصدی از سهام شرکت نوپا را به نام خود ثبت می کنند که معمولاً بین 10-5 درصد است. در مقابل برخی دیگر از شتاب دهنده ها تمایلی به اخذ سهام شرکت نوپا ندارند و در مقابل دریافت مبلغی حمایت های خود را به شرکت های نوپا ارائه می کنند.
5. شرکت های نوپای مورد حمایت: شتاب دهنده با توجه مرحله توسعه شرکت نوپا با هم تفاوت دارند. به طور کلی برخی از شتاب دهنده ها صرفاً از شرکتهای نوپا در مراحل اولیه‌اش یعنی جایی که ایده مطرح شده است و حتی شرکت هم ثبت نشده است، حمایت می‌کنند. دسته دوم، از شرکتهای نوپایی که دارای نمونه اولیه هستند حمایت می کند. دسته سوم از شرکتهای نوپایی که دارای مشتری و درآمد خاص خود هستند، حمایت می کنند.
سازماندهی برنامه
شتاب دهنده ها از نظر سازماندهی نیز با هم تفاوت دارند که این بعد خود شامل سه مولفه است که در ادامه تشریح شده اند.
1. همکار بیرونی: شتاب دهنده ممکن است توسط شرکت بزرگ و در داخل شرکت راه اندازی شده باشد و یا ممکن است شرکت بزرگ از طریق همکاری با یک شتاب دهنده امور مربوط به ارتباط با شرکت های نوپا را پیگیری کند.
2. نحوه اتصال به شرکت بزرگ: شتاب دهنده شرکتی می تواند به صورت یک واحد خاص کسب وکار در شرکت بزرگ باشد مانند واحد کسب وکار آنلاین و یا یک دپارتمان مستقل در شرکت داشته باشد مانند دپارتمان مدیریت نوآوری یا مدیریت استراتژیک.
3. تجربه رهبری: مسئولیت شتاب دهنده های شرکتی می تواند به افراد با تجربه در داخل شرکت بزرگ واگذار شود و یا اینکه افراد با تجربه از بیرون از شرکت برای هدایت شتاب دهنده استخدام شوند.
