اخبار صنایع برق و الکترونیک

کاربرد نانوحسگرها در تشخیص و کنترل رطوبت خاک

1          فناوری نانو و گلوگاه رشد گیاه

کشورهای جهان به دنبال ریشه­کن کردن فقر و گرسنگی و تامین غذای جامعه هستند. دستیابی به این اهداف در گرو کشاورزی مناسب و تامین آب مورد نیاز می­باشد. آب کافی با ورود به محیط کشت گیاه باید رطوبت خاک را به حد مناسب برساند. رطوبت خاک باید در حدی باشد که هم نیاز آبی گیاه تامین شده و هم عناصر غذایی به خوبی در اختیار گیاه قرار گیرند. نبود این میزان رطوبت به معنای کاهش عملکرد و از بین رفتن محصول می­باشد. با این تفاسیر شاید بتوان آب را به عنوان گلوگاه رشد گیاه در نظر گرفت. با توجه به تغییر شرایط آب و هوایی و محدود بودن منابع آب، تشخیص و کنترل میزان رطوبت خاک بسیار حائز اهمیت می­باشد. فناوری نانو با تولید محصولاتی چون نانوحسگرها، می­تواند نقش مهی در کنترل رطوبت خاک ایفا کند. نانوحسگرها قابلیت نظارت و تعیین میزان رطوبت در سطوح مختلف خاک و/یا ریشه گیاه را دارند. بنابراین، کاربرد این فناوری، در کاهش مصرف آب و بهینه­سازی عملکرد محصول شایان توجه است.

2          رطوبت خاک و اهمیت آن

خاک زراعی یک مجموعه یا سیستم سه فازی است که جزئی از آن را ذرات جامد و دو جزء دیگر آن را آب و هوا تشکیل می­دهد (شکل 1).

شکل1- خاک ایده­آل زراعی از لحاظ اجزاء تشکیل دهنده

بسیاری از خصوصیات خاک مانند پایداری[1]، خمیرایی[2]، مقاومت[3]، تراکم­پذیری[4]، نفوذپذیری[5] و قابلیت تردد[6] روی خاک بستگی به مقدار آب موجود در خاک دارد که به آن رطوبت گفته می­شود. رطوبت بر مقدار هوای خاک و تبادل گازها موثر است. فعالیت موجودات زنده و واکنش­های شیمیایی خاک نیز تابعی از مقدار رطوبت آن است. در کشاورزی استفاده از رطوبت کافی و به موقع برای آبیاری، در تولید محصول و رشد گیاه بسیار ضروری است. با توجه به اهمیت این مسئله، دانستن اینکه چه مقدار رطوبت در خاک موجود بوده و چه میزان از آن قابل استفاده گیاه است، از موضوعات مهم کشاورزی محسوب می­شود. از این منظر، میزان رطوبت خاک را می­توان در سه قسمت مختلف بررسی کرد:

  1. رطوبت اشباع: این میزان رطوبت بعد از هر بار آبیاری (به ویژه آبیاری غرقابی) ایجاد می­شود و تقریبا تمامی منافذ خاک از آب پر می‌شود که این شرایط مناسب رشد گیاه نیست. مقادیر زیادی از آب موجود، از طریق منافذ درشت خاک به سمت اعماق حرکت کرده و یا تبخیر می­شود و عملا از دسترس ریشه گیاه خارج می­گردد. به این میزان آب خارج شده، آب ثقلی (آب آزاد) نیز گفته می­شود.
  2. ظرفیت زراعی: پس از گذشت مدت زمان مناسب (معمولا 48 ساعت) آب ثقلی خارج شده و به میزان رطوبت باقیمانده، ظرفیت زراعی اطلاق می­گردد.
  3. ناحیه پژمردگی گیاه: با گذشت زمان و در اثر مصرف آب توسط گیاه و تبخیر شدن آن، میزان رطوبت به حد زیادی کاهش یافته و آب موجود با نیروی زیادی توسط ذرات خاک نگه­داری می­شود. در این حالت گیاه قادر به جذب و تامین آب مورد نیاز خود نیست و عملکرد محصول کاهش می­یابد.

بین رطوبت ظرفیت زراعی و ناحیه پژمردگی، محدوده­ای وجود دارد که گیاه به راحتی و بدون تنش آب مورد نیاز خود را تامین می­کند و حداکثر رشد آن در این محدوده­ی رطوبتی صورت می­گیرد (شکل2). آبیاری بیش از حد و بالاتر از محدوده­ی ذکر شده (نزدیک به اشباع)، فقط باعث ایجاد هرزآب و یا نفوذ آب به افق­های پایین می­گردد. این موضوع به معنی اتلاف بی­مورد و کاهش بهره­وری آب می­باشد. همچنین در دراز مدت موجب از بین رفتن و کاهش حاصلخیزی خاک نیز می­گردد. کاهش رطوبت خاک تا ناحیه پژمردگی نیز منجر به اتلاف منابع آبی و از بین رفتن گیاه و محصول خواهد شد.

شکل 2- رطوبت مناسب برای رشد گیاه
Saturation:

اشباع

 Rate of Plant Growth:

میزان رشد گیاه
Wilt Region:

ناحیه پژمردگی گیاه

 Field Capacity:

ظرفیت زراعی
Ideal for Plant Growth:

رطوبت مناسب برای رشد گیاه

 

اهمیت این مسئله زمانی برای ما آشکار می­شود که بدانیم روز به روز منابع آبی محدودتر شده و تامین رطوبت مورد نیاز خاک و گیاه به یکی از چالش­های بشر بدل شده است. آمارهای موجود مربوط به میزان منابع آب و مصرف آن در کشورهای مختلف این نگرانی را تشدید می­کند. خوب است که بدانیم در کشورمان ایران بیش از 66 درصد بارندگی سالیانه قبل از رسیدن به رودخانه­ها و یا ذخیره شدن در خاک، تبخیر می­شود. از همین میزان آب باقیمانده (مجموع آب­های سطحی و زیرزمینی)، بیش از 92 درصد آن صرف کشاورزی و دامداری می­شود [2]. این بدان معنی است که به دلیل استفاده از روش­های آبیاری سنتی، میزان بهره­وری آب در بخش کشاورزی بسیار پایین بوده و بیش از نیاز گیاه آب مصرف شده و اتلاف می­گردد.  خشکسالی و کاهش بارندگی، وجود سیستم­های آبیاری سنتی و بهره­وری پایین در آبیاری، موجب شده جهت تامین آب، به منابع آب­های زیرزمینی روی بیاوریم. بر اساس گزارش سازمان خواروبار جهانی (FAO) سالانه حدود 74 کیلومتر مکعب از حجم آب­های زیر زمینی ایران کاسته می­شود [3]. ادامه این روند پیامدهایی چون محدودتر شدن منابع آبی و شور شدن تدریجی آن، افزایش خشکسالی، از بین رفتن زمین­های کشاورزی و شور شدن خاک، کاهش عملکرد محصول و مسائل بسیار دیگری را در پی دارد. بنایراین ضروری است که سیستم آبیاری به روز شده و میزان رطوبت خاک در تمام مدت پایش گردد. این مسئله باعث می­شود آبیاری در حد نیاز خاک و گیاه، صورت گیرد و از آبیاری­های بی­مورد و اضافی جلوگیری به عمل آید.

3          روش­های اندازه­گیری رطوبت خاک

همانطور که اشاره شد، یکی از فاکتورهای اساسی رشد گیاه میزان رطوبت خاک است. مقدار رطوبت بر ویژگی­های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک اثرگذار است. به همین دلیل، از دیرباز تاکنون روش­های مختلفی به منظور سنجش رطوبت خاک ابداع شده است که به دو دسته قدیمی و نوین تقسیم می­شوند. به  برخی از پرکاربردترین این روش­ها در زیر اشاره شده است (شکل3). اما این روش­ها نیز دارای معایبی هستند که تخمین رطوبت خاک را با مشکل مواجهه می­کند (جدول 1).

شکل 3- روش­های مختلف اندازه­گیری میزان رطوبت خاک

 

جدول 1- روش­های انداز­ه­گیری و معایب آن­ها در تخمین رطوبت خاک

روش­های موجود روش اندازه­گیری رطوبت معایب
وزن سنجی حرارتی خاک مرطوب، خشک شده و میزان رطوبت از اختلاف وزنی خاک خشک و مرطوب به دست می­آید. آزمایشگاهی بودن آن و تخریب خاک
کاربید کلسیم این ماده با رطوبت خاک واکنش داده و گاز استیلن منتشر شده از واکنش، نشان­دهنده­ی میزان رطوبت می­باشد. عدم به­کارگیری از آن در خاک­های رسی
دستگاه نوترون­متر میله­ی این دستگاه شروع به انتشار نوترون با سرعت بالا می­کند. این نوترون­ها در اثر برخورد با ملکول­های هیدروژن (که منبع اصلی آن ملکول­های آب است) از سرعت­شان کاسته می­شود. تعداد نوترون­های کند شده تخمینی از میزان رطوبت خاک است. گران بودن دستگاه، خطرات ناشی از تابش نوترون، عدم امکان اندازه­گیری رطوبت در لایه سطحی خاک و خاک دارای مواد آلی زیاد
دستگاه تابش اشعه گاما این دستگاه تابش گاما را به داخل خاک گسیل می­کند. از یک سمت مقطع خاک، اشعه گاما نشر پیدا کرده و در سمت دیگر اشعه­ای باشدت کمتر دریافت می­شود. کاهش شدت اشعه به رطوبت خاک نسبت داده می­شود.

 

 آزمایشگاهی بودن و جنبه­ی تحقیقاتی داشتن، استفاده محدود در مزرعه
روش انعکاس سنجی زمانی (TDR)[7] دو میله­ی موازی از جنس مس یا فولاد ولتاژهای الکتریکی ایجاد می­کنند. سرعت این علائم توسط موادی مانند خاک مرطوب کاهش می­یابد. هرچه میزان رطوبت خاک بیشتر باشد، سرعت انتشار علائم بیشتر کاهش پیدا می­کند. بدین ترتیب تخمینی از میزان رطوبت خاک بدست می­آید. گران بودن دستگاه، عدم تماس کامل میله­ها با خاک (به ویژه خاک خشک)
تانسیومتر[8] یک لوله ساده پر از آب می­باشد که یک سمت آن خلاءسنج فلزی و سمت دیگر آن یک کلاهک سرامیکی نصب شده است. اگر میزان رطوبت خاک کاهش یابد، آب داخل تانسیومتر از کلاهک سرامیکی به داخل خاک نشت کرده و در داخل لوله، خلاء ایجاد می­شود. مقدار خلاء ایجاد شده با خلاءسنج قابل قرائت است. پایین بودن دامنه عمل آن و در محدوده­ی رطوبتی 0 تا 80 سانتی بار، نیاز به زمان برای اندازه­گیری رطوبت، نیاز به تماس کامل سرامیک با خاک برای قرائت دقیق و عدم تامین این شرایط در خاک­های دانه درشت، نیاز به نگهداری ویژه و تامین آب لوله تانسیومتر
حسگر مقاومتی خاک[9] بلوک­های متخلخل از جنس گچ، فایبرگلاس و یا سرامیک هستند که بوسیله­ی دو الکترود به یک کابل متصل می­شوند. رطوبت کسب شده در بلوک عبور جریان برق را تحت تاثیر قرار می­دهد. هر چه میزان رطوبت بیشتر باشد، مقاوت آن در برابرجریان برق کمتر خواهد بود. با اندازه­گیری این میزان مقاومت، رطوبت آب در خاک تخمین زده می­شود. عدم کاربرد آن در خاک­های شور و نیاز به واسنجی تک تک حسگرها
میکروحسگر[10] میکروحسگرها را از مواد مختلفی چون الکترولیت­ها، پلیمرهای آلی و سرامیک­های متخلخل می­سازند. این حسگرها قادرند میزان رطوبت خاک هم به صورت فیزکی و هم به صورت تغییرات مقاومت الکتریکی (حسگر مقاومتی) اندازه­گیری کنند. عدم کارایی خوب در رطوبت­های بالا (در رطوبت­های زیاد پلیمرهای به کاربرده شده خواص رسانایی خود را از دست می­دهند)

 

بنابراین، با توجه به معایب روش­های فوق ذکر، دستیابی به فناوری که چنین مشکلاتی را نداشته و در عین سادگی، قابلیت کاربرد برای شرایط مختلف را داشته باشد، بسیار ضروری است. فناوری نانو با تولید نانوحسگرها[11] توانایی برطرف کردن خلاء­های موجود را دارا است. در ادامه به توضیح مختصری از این  نانوحسگرها می­پردازیم.

4          نانو حسگرها

فناوری نانو بر پایه­ی سیستم­های میکرو الکترومکانیکی (MEMS)[12]، مجموعه­ای از میکروحسگرها و نانوحسگرها را شامل می­شوند که از آن­ها برای کنترل شرایط محیط استفاده می­­گردد. این سیستم با قابلیت اندازه­گیری رطوبت، از پایه و حسگر میکرو، نانو پلیمر و مدار مقاومت الکتریکی (مدار مقاومتی پل وتستون[13]) تشکیل شده است (شکل 4).

شکل 4- ابعاد و اجزاء تشکیل دهنده یک نانوحسگر

 

پایه این سیستم با یک نانو پلیمر حساس به رطوبت پوشش داده می­شود. تحت تاثیر رطوبت خاک، تغییرات ایجاد شده در نانوپلیمر و پایه­ی حسگر قابل مطالعه است. بدین صورت که، نانوپلیمر در تماس با ملکول­های آب منبسط شده و در اثر این عمل پایه­ی حسگر به سمت پایین متمایل می­شود. همچنین در اثر از دست دادن رطوبت، نانو پلیمر منقبض شده و پایه را به سمت بالا به حرکت در می­آورد (شکل 5).

Retracted water vapor sensitive polymer:

انقباض نانوپلیمر حساس به رطوبت

 ٍExpanded water vapore sensitive polymer:

انبساط نانو پلیمر حساس به رطوبت
Cantilever beam:

پایه حسگر

 Resistor:

مدار مقاومت الکتریکی
شکل 5- قاعده کلی سیستم­های میکروالکترومکانیکی (MEMS) همراه با نانو پلیمر

 

این انبساط و انقباض­ها تا زمان به تعادل رسیدن رطوبت خاک و نانوپلیمر ادامه می­یابد. میزان انحناء ایجاد شده در پایه، بوسیله­ی تغییر مقاومت تنش سنج­های قرار داده شده، اندازه­گیری می­شود. غلظت ملکول­های آب و تنش ایجاد شده در حسگر منجر به تغییر ولتاژ در مدار الکتریکی می­گردد. میزان حساسیت نانوحسگر به عواملی چون ضخامت و استحکام پایه، طول پایه، میزان رطوبت، خصوصیت نانوپلیمر و میزان تنش برشی در سطح مشترک پایه و نانو پلیمر بستگی دارد. در بین این عوامل نیز، میزان حساسیت نانوپلیمر به کاربرده شده در حسگر و واکنش سریع آن به میزان رطوبت خاک بسیار مهم می­باشد. از جمله نانوپلیمرهای به کار برده شده در سیستم­های میکروالکترومکانیکی می­توان به موادی چون [14]PEDOT-PSS، SU-8 و [15]PFSI اشاره کرد. مواد ذکر شده از حساسیت بسیار بالایی برخوردار هستند و قابلیت کاربرد در رطوبت­های بالا را دارند. همچنین نانو پلیمرها نسبت به پلیمرهای معمولی، دوام و پاپداری بیشتری داشته و قادرند خصوصیت انبساطی و انقباضی خود را برای مدت طولانی­تری حفظ کنند.

این حسگرها در ترکیب با سیستم­های ارتباطی بی­سیم، برای نظارت بر رطوبت و درجه حرارت خاک، قابلیت تجاری شدن دارند. در این حالت، نانو حسگر در داخل یک محفظه، که سطح آن از منافذ متعددی تشکیل شده است، قرار داده می­شود. محفظه دارای نانوحسگر به انتهای یک لوله پی وی سی (PVC) متصل شده و در قسمت فوقانی این لوله نیز، سیستم ارتباطی بی­سیم قرار می­گیرد (شکل 6).

Wireless node:

سیستم ارتباطی بی­سیم

 Antenna:

آنتن
MEMS Sensing Area:

محفظه دارای نانوحسگر َ

 PVC Pipe Jacket:

لوله پی وی سی
شکل 6- نانوحسگر در ارتباط با سیستم ارتباطی بی­سیم و اجزاء تشکیل دهنده آن

این مجموعه قابلیت جایگذاری در خاک و در یک عمق مشخص را دارا می­باشد. آنتن به کار گرفته شده در این مجموعه قادر است اطلاعات دریافتی از نانوحسگر را به یک سیسستم جمع‌آوری داده و اطلاعات را تا فاصله 70 متری ارسال کند. اطلاعات به دست آمده در رایانه تجزیه و تحلیل می­گردد (شکل 7).

MEMS Probe:

لوله حاوی حسگر

 Probe signal towards

Data acquisition system:

ارسال امواج به سمت سیستم جمع­آوری داده و اطلاعات

 
شکل 7- تست مزرعه­ای نانوحسگر و ارسال اطلاعات توسط آن

 

پایش رطوبت خاک و ارسال اطلاعات حاصل از آن به صورت بی­سیم، این امکان را فراهم می­آورد که کشاورز بدون حضور در مزرعه، اطلاعات دقیقی در مورد میزان رطوبت خاک کسب کند. این امر موجب می­شود که مزرعه­دار در زمان نیاز گیاه، آبیاری را انجام دهد. از سوی دیگر، آبیاری تا حدی انجام گردد که منجر به تولید آب ثقلی نشود. تمامی این عوامل موجب افزایش کارایی سیستم آبیاری و بهینه­تر شدن مصرف آب می­گردد.

5          برتری نانوحسگرها نسبت به سایر روش­ها

برتری نانوحسگرهای تشخیص دهنده و کنترل کننده رطوبت خاک به این دلیل است که می­تواند در کسری از ثانیه، اطلاعات مربوط به میزان رطوبت و کوچکترین تغییرات ایجاد شده در رطوبت خاک را ثبت کرده و ارسال کند. تکرارپذیربودن اعداد و ارقام بدست آمده از چنین سیستم­هایی و امکان به کارگیری از این قطعات در شرایط مختلف و خاک­های گوناگون، از قابلیت­های بارز این نانوحسگرها می­باشد. همچنین از این نانوحسگرها می­توان برای مدت­های طولانی در مزرعه بهره برد بدون آنکه کوچکترین خللی در کارایی آن­ها پدیدار شود.

در تحقیقی، سه نمونه مختلف خاک شامل خاک بنتونیت، خاک رس سفید و خاک شنی تهیه شد و رطوبت­های مختلف به این نمونه خاک­ها اعمال گردید. نانوحسگرها در داخل هرکدام از این خاک­ها قرار گرفته و در فواصل زمانی مختلف، تغییر در ولتاژ خروجی حسگر با توجه به تغییر مقدار آب خاک ثبت شد. حداکثر میزان رطوبت در خاک بنتونییت 83%، خاک رس سفید 67% و خاک شنی 23% بود که میزان ولتاژ خروجی نانوحسگر برای هر کدام از خاک­ها، به ترتیب 28، 26 و 19 میلی ولت ثبت شد. در تکرارهای بعدی نیز همین اعداد بدست آمد. این نانوحسگرها توانستند تغییرات بسیار اندک و جزیی رطوبت خاک در حد 1/0 درصد را ثبت کرده و نشان دهند. همچنین به یک نمونه خاک بنتونیت، درصدهای مختلفی از رطوبت اعمال شده و در هر مرحله میزان رطوبت خاک با استفاده از دو نانوحسگر قرائت شد. نتایج نشان داد که نانوحسگرها اعداد یکسانی را در ولتاژ خروجی نشان می­دهند و همچنین بین میزان رطوبت خاک و ولتاژ خروجی یک رابطه­ی خطی پدیدار گشت که نشان از دقت بالای نانوحسگر در تعیین میزان رطوبت خاک است (شکل 8).

Microcantilever Output Voltage (mV):

ولتاژ خروجی نانوحسگر بر حسب میلی ولت

 Gravimetric Soil Moisture:

درصد رطوبت خاک
شکل 8- اندازه­گیری میزان رطوبت خاک بنتونیت با استفاده از نانوحسگر

 

6          محصولات تجاری و پیش­بینی بازار

کمبود آب و اهمیت آن برای رشد گیاه موجب شده تا محققین حساسیت زیادی نسبت به میزان رطوبت خاک داشته باشند. متخصصین کشاورزی سعی دارند تا با به کارگیری فناوری­های نوینی چون نانوحسگرها، میزان رطوبت خاک را در حد نیاز گیاه ثابت نگه داشته و بدین ترتیب از آبیاری­های بی­مورد و اضافی جلوگیری به عمل آورند. کشور ما ایران نیز با کمبود منابع آب رو برو است و تغییر شرایط آب و هوایی موجب شده که هر ساله برخورداری ایران از نزولات آسمانی کاهش ­یابد و منابع آب محدودتر ­شود. از سوی دیگر روش­های آبیاری با راندمان پایین، موجب هدر رفتن منابع آبی ارزشمند می‌شوند. بنابراین بسیار ضروری است، میزان آب مصرفی در زمین­های کشاورزی به طور مداوم کنترل و پایش گردد. به همین منظور، استفاده از فناوری­های جدید و مقرون به صرفه را باید در دستور کار قرار داد. فناوری نانو می­تواند با تولید نانوحسگرهای تشخیص دهنده رطوبت خاک به کمک کشاورزی ایران بیاید. لازم است تا از این قبیل فناوری­­های مقرون به صرفه و دقیق در کشور استفاده کرد تا مدیریت مصرف آب کشاورزی و پایش رطوبت خاک به شکل مناسب صورت پذیرد. در جدول 2 نام برخی از موسسات تحقیقاتی که به دنبال تولید نانوحسگرها و تجاری­سازی آن­ها هستند، ذکر شده است.

جدول 2- برخی موسسات تحقیقاتی فعال در زمینه تولید و تجاری‌سازی نانوحسگرها

نام موسسه تحقیقاتی کشور
دانشگاه Louisiana Tech [7] آمریکا
دانشگاه Cornell [8] آمریکا
دانشگاه Alabama A&M[9] آمریکا
موسسه  IIT- Bambay [10] هند

 

همانطور که اشاره شد، نانوحسگرهای تشخیص دهنده رطوبت خاک بر پایه سیستم­های میکروالکترومکانیکی بنا نهاده شده­اند. حسگرهای میکروالکترومکانیکی (MEMS) و نانوحسگرها کاربردهای متنوعی در علوم مختلف از جمله کشاورزی دارند. حجم بازار این قبیل محصولات در سال 2007، 5/2 میلیارد دلار بوده است. در آن سال پیش­بینی شد که میزان گردش مالی این بازار در بین سال­های 2008 تا 2013، رشد 7/21 درصدی داشته باشد [11]. در سال 2012 میزان فروش این محصولات به 5/8 میلیارد دلار رسید و و پیش­بینی می­شود تا سال 2018 این میزان فروش، سالانه حدود 7/10 درصد رشد داشته باشد [12].

7          مزیت­های استفاده از نانوحسگرها به منظور تعیین  رطوبت خاک

  • حساسیت بسیار بالا به میزان رطوبت خاک و ثبت دقیق میزان رطوبت
  • قابلیت به­کارگیری از آن در شرایط مختلف رطوبتی خاک
  • قابلیت استفاده از آن در انواع خاک­ها (رسی، شنی، سیلتی، خاک با مواد آلی زیاد و خاک شور)
  • استفاده آسان از دستگاه و عدم نیاز به متخصص و قابیلیت حمل و نقل بسیار آسان
  • قابلیت استفاده از آن در عمق­های مختلف خاک و تعیین میزان رطوبت هر بخشی از خاک

8          منابع

  1. علیزاده، ا. 1392. فیزیک خاک. چاپ ششم. انتشارات آستان قدس رضوی. 567 صفحه. مشهد، ایران.
  2. 2008. Irrigation in the Middle East region in figures, AQUASTAT Survey. FAO Water Reports. Food and Agriculture Organization of United Nations, www.fao.org.
  3. 2012. Irrigation water requirement and water withdrawal by country. FAO Water Reports. Food and Agriculture Organization of United Nations, www.fao.org.
  4. Susha Lekshmi S.U., D.N. Singh, Maryam Shojaei Baghini, A critical review of soil moisture measurement, Measurement, Volume 54, August 2014, Pages 92-105.

 

5.       Jie Liu, Mangilal Agarwal, Kody Varahramyan, Ernest S. Berney IV, Wayne D. Hodo, Polymer-based microsensor for soil moisture measurement, Sensors and Actuators B: Chemical, Volume 129, Issue 2, 22 February 2008, Pages 599-604. 6.  Tyronese Jackson, Katrina Mansfield, Mohamed Saafi, Tommy Colman, Peter Romine, Measuring soil temperature and moisture using wireless MEMS sensors, Measurement, Volume 41, Issue 4, May 2008, Pages 381-390 7.       Sheetal J. Patil, Arindam Adhikari, Maryam Shojaei Baghini, V. Ramgopal Rao, An ultra-sensitive piezoresistive polymer nano-composite microcantilever platform for humidity and soil moisture detection, Sensors and Actuators B: Chemical, Volume 203, November 2014, Pages 165-173.

  1. latech.edu
  2. cornell.edu
  3. aamu.edu
  4. iitb.ac.in
  5. bccresearch.com
  6. electronics.ca/store/mems-biosensors-and-nanosensors.html

 

[1] Consistency

[2] Plasticity

[3] Strength

[4] Compactibility

[5] Penetrability

[6] Trafficability

[7]Time Domain Reflectometry

[8] Tensiometer

[9] Soil Resistivity Sensor

[10] Microsensor

[11] Nanosensor

[12] Micro Electro Mechanical System

[13] Wheatstone Bridge

[14] Polymer poly(3,4- ethylenedioxythiophene) poly(styrenesulfonate)

[15] Perfluorosulfonate ionomer

 

———————————————————————

تهیه کننده گزارش:

گروه ترویج صنعتی فناوری نانو در حوزه کشاورزی، صنایع غذایی، محیط زیست و صنایع وابسته

(مبنا پژوهان فناوری‌های نوین آتیه)

 

نگارش:

احسان خوش­کلام

 

بخش ترویج صنعتی ستاد توسعه فناوری های نانو و میکرو

 ====================================================================================

[جهت دسترسی به گزارش نهایی محصولات و شرکتهای دارای گواهی نانومقیاس ستاد توسعه فناوریهای نانو و میکرو به «کتب مرجع محصولات و تجهیزات نانو و صنعت» به نشانی (INDnano.ir/category/book) مراجعه کنید]

[همچنین برای دانلود فایل PDF کلیه گزارشات بهمراه جزئیات، به بخش گزارش های صنعتی پایگاه اینترنتی رسانه تخصصی نانو و صنعت (www.INDnano.ir/category/report) مراجعه نمایید]

 ====================================================================================

مطالب مرتبط
درباره رسانه نانو و صنعت

ستادویژه‌توسعه‌فناوری‌نانو معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری در راستای تحقق اهداف سند چشم انداز توسعه صنعتی فناوری نانوی ایران، به عنوان بخشی از اقدامات خود، امر ترویج صنعتی و مدیریتی را به منظور معرفی و بکارگیری توان داخلی و با هدف ثروت آفرینی دانش‌بنیان و تولید فناورانه، در دستور کار خود قرار داده است. بر این اساس، پایگاه اینترنتی «رسانه نانو و صنعت» ستاد ویژه توسعه فناوری نانو (رسانه تخصصی فناوری نانو در صنایع و سازمانهای کشور)، به منظور «ارائه الگوهای موفق پیشرفت ملی برای مدیران و متخصصان برتر در سازمان‌های اثرگذار، پژوهشی، تولیدی و صنعتی کشور»، «تبیین توانمندیها و دستاوردهای صنعتی نانوفناوران ایران»، و «معرفی خدمات کارگروه های صنعت، بازار، توسعه فناوری، سرمایه های انسانی، بین‌الملل و مؤسسه خدمات فناوری تا بازار»، در دسترس هموطنان گرامی قرار گرفته است.

تازه‌ترین اخبار نانو و صنعت
RSS آخرین اخبار ستاد ویژه توسعه فناوری نانو
مطالب پیشنهادی نانو و صنعت